Abbas Sehhet - Wikipedia
Mehdizadə Abbas Əliabbas oğlu (1874[2], Şamaxı[3] – 11 iyul 1918[3], Yelizavetpol) — şair, dramaturq, tərcüməçi, Azərbaycan ədəbiyyatında romantizm cərəyanının nümayəndəsi.
| Abbas Səhhət | |
|---|---|
| Abbas Əliabbas oğlu Mehdizadə | |
 | |
| Doğum adı | Abbas Mehdizadə |
| Təxəllüsü | Abbas Səhhət |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri |
 Şamaxı, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri |
 Gəncə |
| Vəfat səbəbi | insult |
| Milliyyəti | Azərbaycan türkü |
| Atası | Molla Əliabbas |
| Anası | Seyid Ruqiyyə xanım[1] |
| Təhsili | "Mədrəseyi-nizamiyyeyi-Nasiriyyə" darülfünunu (Tehran) |
| İxtisası | Göz həkimi |
| Fəaliyyəti | şair, həkim, jurnalist, müəllim, tərcüməçi, dramaturq, yazıçı, ədəbiyyat tənqidçisi |
| Fəaliyyət illəri | 1903-cü ildən |
| Əsərlərinin dili | Azərbaycan türkcəsi |
| İstiqamət | Maarifçilik, islamçılıq və türkçülük |
| Janrlar | poeziya, lirika, romantizm |
| İlk əsəri | Oxucularıma |
 Abbas Səhhət Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
redaktəAbbas Səhhət 1874-cü ildə Şamaxıda ruhani ailəsində dünyaya gəlmişdir. 1894-cü ildə İrana getmiş[4] Məşhəd və Tehran şəhərlərində tibb təhsili almışdır. 1901-ci ildə Şamaxıya qayıdan Abbas Səhhət tədricən həkimlik sənətindən uzaqlaşaraq məktəblərdə, daha sonra Azərbaycan dilindən dərs deyir. Məhz bu dövrdən etibarən ədəbi fəaliyyətə başlayır. 1903-cü ildən məqalələri Şərqi-Rus qəzetində çap olunur. 1905-ci ildə "Yeni poeziya necə olmalıdır?" adlı məqaləsi, daha sonra "Poetik nitq", "Azadlığa mədhiyyə", "Oyanışın səsi" şerləri işıq üzü görür.
"Yeni üslublu məktəblər" ideyasının yorulmaz müdafiəçisi olan Abbas Səhhət, professor Əli bəy Hüseynzadənin banisi olduğu Azərbaycan romantik ədəbiyyatı cərəyanına qoşulur (Füyuzat jurnalı, 1906–1907-ci illər). Abbas Səhhət o dövrdə Bakıda nəşr olunan bütün jurnal və qəzetlərdə mütəmadi qaydada çıxış edir. Tərcüməçilik fəaliyyəti ilə də məşğul olan yazıçı o dövr Azərbaycan oxucusunu rus (Lermontov, Puşkin, Krılov, Nadson, Maksim Qorki və b.), fransız (Hüqo, Müsse, Sülli-Prüdom və b.), alman şair və yazıçılarının əsərləri ilə tanış edir
1912-ci ildə şairin öz şerlərindən ibarət "Sınıq saz" və Avropa şairlərindən etdiyi tərcümələrdən ibarət "Qərb günəşi" adlı şerlər toplusu işıq üzü görür. Bir qədər sonra "Əhmədin şücaəti" adlı poeması, 1916-cı ildə isə "Şair, şeir pərisi və şəhərli" adında romantik poeması nəşr olunur.
.jpg)
Abbas Səhhətin yaradıcılığına Şərqin Nizami, Hafiz, Sədi kimi şairlərin böyük təsiri olmuşdur. O, türk xalqlarının ədəbiyyatları ilə də yaxından maraqlanmış, xüsusilə Tofiq Fikrət yaradıcılığına xüsusi diqqət göstərmişdir.
Abbas Səhhət Azərbaycanda liberal burjuaziya ideyasını müdafiə etmiş, İslam dəyərlərindən imtinaya qəti etiraz edərək, əsərlərində "ümummüsəlman qərbçiliyi" ideyasını dəstəkləmişdir.
1908-ci ildə baş vermiş İran inqilabına ən gözəl əsərlərini həsr etmişdir. Şair həm də Mirzə Ələkbər Sabir ilə yaxın dost olmuşdur. Hər ikisinin Şamaxıda yaşamağı bu dostluğun güclənməsində böyük rol oynamışdır. Onlar bəzən ikisi birlikdə Bakıya gəlmişdir.
Xidmətləri
redaktəAbbas Səhhət fəal maarif və mədəniyyət xadimlərindən olmuşdur. Məktəb, kitabxana açılmasına çalışmış, M.Mahmudbəyovla birgə "Yeni məktəb" (1909), "Üçüncü il" (1909), "Türk ədəbiyyatına ilk qədəm" (1914) dərsliklərini yazmışdır. Onun ən mühüm xidmətlərindən biri M.Ə.Sabirin əsərlərini toplayıb ilk dəfə "Hophopnamə" adı ilə nəşr etdirməsidir (1912).
Xatirəsi
redaktəƏsərləri xarici dillərə tərcümə olunmuşdur. Anadan olmasının 100 illik yubileyi geniş miqyasda keçirilmiş (1974), Gəncədə abidəsi qoyulmuşdur. Adına küçə, kitabxana, məktəb və s. var.
2007-ci ildə Şahəddin Elxan Mayıloğlu tərəfindən Azərbaycantelefilmdə istehsal edilmiş Abbas Səhhət adlı qısametrajlı sənədli televiziya filmi çəkilmişdir.
Ailəsi
redaktəAtası Molla Əliabbas şair və məktəbdar olmuşdur.[5]
Kitabları
redaktə- Cəhalət səmərəsi yaxud bir yetimin xoşbəxtliyi. Bakı: 1914
- Sınıq saz. Bakı: 1912,
- Kasıblıq eyib deyil (2 pərdəli komediya). Bakı: 1912,
- Qərb günəşi (tərcümələr toplusu). Bakı: 1912,
- Neft fontanı (1 pərdəli komediya). Bakı: 1912,
- Azərbaycan dilinin 3 illik tədrisi üçün dərslik (Mahmudbəyovla şərikli). Bakı: 1912,
Ədəbiyyat
redaktə- Abdulla Şaiq. Türk ədəbiyyatının müntəxabatı. Bakı: 1925,
- Quluzadə. Abbas Səhhət haqqında bir neçə söz. "Maarif İşçisi" jurnalı 6–7 (14–15)-ci saylar, Bakı: 1927.
- Abdulla Şaiq. Ədəbiyyatımız haqqında. "Maarif İşçisi" jurnalı 2–4 (14–15)-ci saylar, Bakı: 1927.
- "Abbas Səhhət" (1949)
- "Abbas Səhhət" (1986)
- Məmmədhüseyn Təhmasib. Seçilmiş əsərləri. 2 cilddə. I cild. Bakı: Mütərcim, 2010. — səh. 478–479.
İstinadlar
redaktə- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2019-05-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-06-12.
- ↑ Abbas Săḣḣăt // Faceted Application of Subject Terminology.
- ↑ 1 2 Талыбзаде К. Аббас Сиххат // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969. Т. 1 : А — Ангоб. С. 14.
- ↑ Hüseyn Əhmədov. Azərbaycan məktəb və pedaqoji fikir tarixi. Bakı: Elm və təhsil, 2014. — səh. 295.
- ↑ Seyfəddin Qəniyev, 1918-Cİ İL ŞAMAXI SOYQIRIMININ AŞIQ, EL ŞAİRİ, ŞAİR VƏ ALİM ŞƏHİDLƏRİ Arxivləşdirilib 2016-08-11 at Archive.today. "Ozan dünyası" jurnalı, № 1(22). 2015.
