Duz Xett - Wikipedia

Müstəvi üzərində iki müxtəlif düz xəttin bir ortaq nöqtəsi olarsa, onda deyirlər ki, bu düz xətlər kəsişir.

Bir müstəvi üzərində üst-üstə düşməyən və kəsişməyən düz xətlər paralel düz xətlər adlanır.

Fəzada paralel olmayan və kəsişməyən iki düz xətt çarpaz düz xətlər adlanır.

OX oxuna perpendikulyar olmayan hər hansı düz xəttin verilməsini fərz edək. Bu düz xəttin absis oxu ilə əmələ gətirdiyi bucaq φ, ordinat oxundan ayırdığı parça ${\displaystyle OB=b}$  olsun. Düz xətt üzərində şəkildəki kimi ixtiyari M(x,y) nöqtəsi götürək. Bu zaman,

${\displaystyle \tan \varphi ={\frac {y-b}{x-0}}}$ 

Burada ${\displaystyle \tan \varphi =k}$  olduğunu nəzərə alsaq ${\displaystyle y=kx+b}$  olar. Sonuncu tənliyə düz xəttin bucaq əmsalı tənliyi deyilir. ${\displaystyle k=0}$  olduqda ${\displaystyle \tan \varphi =0}$  olur və beləliklə də ${\displaystyle \varphi =0}$  olur. Bu halda düz xətt absis oxuna paralel olur və düz xətt tənliyi ${\displaystyle y=b}$  şəklində olur. Bu isə ordinat oxundan b uzunluqda parça ayırıb, absis oxuna paralel olan düz xəttin tənliyidir.

Əgər düz xətt absis oxuna perpendikulyar olarsa, onda ${\displaystyle \varphi ={\frac {\pi }{2}}}$  olur, bu halda isə ${\displaystyle k=\tan {\frac {\pi }{2}}}$  olacaq, yəni k-nın bu qiyməti təyin edilməmişdir. Bu halda düz xəttin bütün nöqtələrinin basisləri eynidir və düz xəttin tənliyi ${\displaystyle x=a}$  şəklində olur. Beləliklə, bütün hallarda düz xətt x və y-lərə nəzərən birdərəcəli tənliklə xarakterizə olunur.

XOY sistemində bir düz xətti təyin edən ümumi tənlik aşağıdakı kimidir:

${\displaystyle Ax+By+C=0}$ 

Burada müxtəlif hallar mümkündür. Aşağıdakı cədvəl bu halları əhatə edir.^[1]

Şəkildə göstərildiyi kimi düz xətt koordinat oxlardan uyğun olaraq ${\displaystyle (a\neq 0,\;b\neq 0)}$  parçalarını kəsib keçir. Onda A${\displaystyle (a,\;0)}$ , B${\displaystyle (0,\;b)}$  olar. Bu nöqtələri nəzərə alaraq Düz xəttin parçalarla tənliyi aşağıdakı kimi verilir:

${\displaystyle {\frac {x}{a}}+{\frac {y}{b}}=1\quad (a\neq 0,\;b\neq 0).}$ 

Belə halda ${\displaystyle Oy}$  xəttinə paralel olan düz xətt almaq mümkün olmur.

• Çəpəki xətt