Gurcustanda Medencilik - Wikipedia
Gürcüstanda mədən sənayesi yüzillər boyu mövcuddur. Bu gün Gürcüstanın mineral sənayesi manqan, mis və müxtəlif növ daşları istehsal edir. Gürcüstan iqtisadiyyatı son illərdə əhəmiyyətli bir iqtisadi inkişaf yaşasa da, dağ-mədən və metallurgiya sektorunda inkişaf nəzərə çarpmadı.
Tarix
redaktəGürcüstanda metal mədəni e.ə. VI-V minilliklərdə mislə başladı.[1] Qızıl mədəninin fəaliyyəti də də qədim zamanlardan bəri mövcuddur. [2]XVII əsrdə gümüş mədənləri Gürcüstan üçün, xüsusən İmeretidə əsas zənginlik mənbəyi olaraq qalırdı, mis hasilatı isə on səkkizinci əsrin əvvəllərində Kartlidə inkişaf etmişdi.[3]
Sovet dövründə Gürcüstanda arsen, barit, bentonit, kömür, mis, diatomit, qurğuşun, manqan, zeolit və sink daxil olmaqla bir sıra minerallar çıxarılırdı. Bu mineralların çoxu az miqdarda olmasına baxmayaraq hələ 2005-ci ildə də istehsal olunurdu. Filiz ehtiyatları tükənsə də, ölkə bir əsrə yaxın yüksək dərəcəli manqan filizinin əsas istehsalçısı olmuşdur. Manqanın bir hissəsi Gürcüstan daxilində ferro ərintisi istehsalı üçün istifadə edilmişdir. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Gürcüstanda mineral istehsal səviyyəsi kəskin azaldı. 2005-ci ildə mineral sənayesində istehsal yenidən canlansa da, əhəmiyyətli istehsal qeydə alınmamışdır istehsal etməmişdir.
Gürcüstanın dünya mineral sənayesində əsas rolu Xəzər regionundan dünya bazarına neft və qaz tədarükü üçün nəqliyyat marşrutu kimi xidmət etmək idi. Xəzər bölgəsində inşa edilmiş və ya tikilməkdə olan yeni iri neft və qaz ixrac boru kəmərlərindən üçü Gürcüstan ərazisindən keçir. Bu üçü Bakı-Tbilisi-Ceyhan, Bakı-Tbilisi-Ərzurum və Bakı-Supsa boru kəmərləridir. Azərbaycan və Ermənistan arasında qonşuluq münasibətlərinin olmadığı üçün Ermənistan ərazisində heç bir marşrut planlaşdırılmamışdır.
Sənaye quruluşu
redaktə2005-ci ildə Gürcüstanda ümumi sənaye məhsulunun 3.2% -ni təşkil edən 4632 sənaye müəssisəsindən mədən və daş ocağı ilə məşğul olan 148 müəssisə var idi. Bu 148 müəssisədən yeddisi dövlət, qalanları isə özəl idi. 2005-ci ildə mədənçıxarma sənayesində işləyən işçi qüvvəsi 94,300 nəfərlik sənaye işçi qüvvəsindən 8600 nəfəri ( 8,6% ) təşkil etmişdir. Dövlətə məxsus mədənçıxarma sənayesi müəssisələrində 5700 nəfər, özəl müəssisələrdə isə 2900 nəfər işləyirdi. Mədənçıxarma sənayesi və mədən sənayesi 2005-ci ildə sənaye istehsalının ümumi dəyərinin 10,4% -ni təşkil etmişdir.
Mineral ehtiyatlar
redaktəGürcüstanda 300-dən çox tədqiq edilmiş faydalı qazıntı yatağı var, bunların yalnız yarısı istehsalata yararlıdır. Son 100 ildə Çiatura şəhəri yaxınlığındakı manqan filiz yataqları manqan filizi istehsalının əhəmiyyətli bir mənbəyini təmsil etmişdir. Chiatura yatağının ehtiyatlarının 215 Mt manqan filizi olduğu təxmin edilirdi ki, bunun da yarısı tükənmişdir. Ölkədə 28 Mt neft ehtiyatına sahib 11 tədqiq edilmiş neft yatağı var Daha böyük neft yataqlarının da mövcud olduğu bildirilir. Gürcüstanın 400 milyon tondan çox kömür ehtiyatına sahib olduğu bildirilir. [[Acarıstan Muxtar Respublikası|Acarıstanda] Qara dəniz sahillərində 8,5 milyard kubmetr ehtiyatları və potensial ehtiyatlarının 125 milyard kubmetr olduğu təxmin edilən böyük qaz yataqları mövcuddur. Əhəmiyyətli yataqlara Ozurgetidə Askana bentonit gil yatağı, Axısqa bölgəsində Kisatibi diatomit yatağı, Cava bölgəsində Kvaisa sink yatağı, Ambrolauri bölgəsində Luxumi arsenik yatağı və Bolnisi regionunda Madneuli polimetal yataqlar daxildir.[4]
İstinadlar
redaktə- ↑ Lagidze, Gotcha; Kapianidze, Mamuka; Kuparadze, David."The History of Iron Processing and the Creation of Weapons in Georgia"
- ↑ "Salt, copper, gold: Early mining in the Caucasus" Arxivləşdirilib 2018-07-11 at the Wayback MachineBergbau Museum. Deutsches Bergbau Museum. Retrieved 16 November 2016.
- ↑ Rayfield, Donald (2012). Edge of Empires. London: Reaktion Books.
- ↑ Richard M. Levine and Glenn J. Wallace."The Mineral Industries of the Commonwealth of Independent States" Arxivləşdirilib 2017-02-23 at the Wayback Machine 2005 Minerals Yearbook. U.S. Geological Survey Arxivləşdirilib 2020-05-10 at the Wayback Machine
