Culim - Wikipedia

Culim

Çulım - Haqqında Məlumat

Çulım və yaxud İyus (qətim türkcə. «qaçan qar») — Rusiya ərazisindən axan çay Obun sağ qolunu təşkil edir. Xakasiya ərazisindən başlayan çay Krasnoyarsk diyarı və Tomsk vilayəti ərszisindən axaraq mənsəbinə tökülür.

Çulım
rus. Чулым
Ölkə	Rusiya

Mənbəyi
• Yüksəkliyi	382 m

Mənsəbi	Ob
• Yüksəkliyi	59 m
Uzunluğu	1799 km
Su sərfi	785 m³/s
Hövzəsinin sahəsi	134000 km²
mənbəyi mənsəbi Çulım Rusiyanın fiziki xəritəsində: 54°56′56″ şm. e. 89°50′02″ ş. u.^HGYO 57°43′54″ şm. e. 83°49′34″ ş. u.^HGYO
DSR^[rus.]	13010400112115200013824
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

redaktə

Çulımın hövzəsi

Çayın uzunluğu 1799 km, hövzəsinin sahəsi 134 min km² təşkil edir.

Çulım çayı^[1]. Ağ İyos və Qara İyos çayalının birləşməsindən yaranır. Başlanğıcını Xakasiya ərazisindən Kuzneski Alatau silsiləsindən Malıy Syotik qəsəbəsindən 40 km cənubdan başlayır. Mənbədən Açinsk şəhərinə qədər çay dağlıq ərazilərdən axır. Leqostayevo qəsəbəsi yaxınlığında (Krasnoyarsk diyarı, Novoselskaya rayonu) Lena çayı ilə Çulım arasında məsafə cəmi 7,5 km təşkil edir.

Yuxarı axarlarda çayın eni az olsa da, aşağı axarlarda onun eni 10 km-i keçir. Düzənlik ərazilərdə meandırlar əmələ gətirir. Bu hissələrdə Çulım düzənliyindən axır.

Hidrologiyası

redaktə

Çay əsasən qar suları ilə qaidalanır. Gursululuq dövrü maydan iyul ayına qədər davam edir. İllik su sərfiyatı 785 m³/s; ən böyük sərfiyyat 131-ci km-də 8220 m³/s, ən az sərfiyyat — 108 m³/s təşkil edir. Noyabrın əvvəlləri donur, aprelin sonları mayın əvvəli isə donu açılır. İllik axının həcmi 2100,000 t təşkil edir.