Jiqan Ulusu - Wikipedia
Jıqan ulusu (saxa Эдьигээн улууһа) — Rusiya Federasiyası, Saxa Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. İnzibati mərkəzi Jıqansk kəndidir.
| Jıqan ulusu | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
|
|||||
|
66°46′ şm. e. 123°16′ ş. u.HGYO |
|||||
| Ölkə | |||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Yaradılıb | 1822 | ||||
| Sahəsi |
|
||||
| Saat qurşağı |
|
||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
|
||||
| Rəsmi sayt | |||||
 |
|||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
.svg)
.png)
Coğrafiyası
redaktəSahəsi - 140,2 min km²-dir. Saxanın şimalında yerləşir. Şimaldan Bulun ulusu ilə, şərqdən Even-Bıtantay, cənub-şərqdən Kobyay, cənub-qərbdən Vilyoy və qərbdən Olenok ulusları ilə həmsərhəddir.
Təbii şərait
redaktəUlus Mərkəzi Yakut yaylasında, Verxoyansk silsiləsinin ətəklərində yerləşir.
Ulus Lena çayını cənubdan şimala keçir. Lenanın çoxsaylı qolları ulus ərazisindən axır - Linde, Muna.
Yanvar ayının orta temperaturu −36 ... −40 °C, iyul + 14 ... + 16 °C-dir. Yağıntının miqdarı illik olaraq 250–300 mm, Verxoyansk silsiləsində 300–400 mm-ə qdər ola bilir
Hidroloji
redaktəƏrazisindən Babarına, Bas-Yuryax, Beqidyan, Kuelenke, Mısık-Syane, Kıstatıamka, Luktax, Melti, Muna, Oqonner-Yuryaqe, Oqo-Unquoxtax, Orucan çayları axır.
Tarixi
redaktəJıqan ulusunun mərkəzi 1632-ci ildə Pyotr Beketovun rəhbərlik etdiyi Rus kazaklarının dəstəsi tərəfindən qurulmuşdur.
1783-cü ildə Jıqansk Yakutsk vilayətinin Jiqansk qəzasının mərkəzinə çevrilərək bir şəhər statusunu alır. 1805-ci ildə Jiqansk qəzası ləğv edilir. Jiqansk Verxoyansk qəzasna daxil olur və şəhər statusunu itirir.
1822-ci ildə Jiqan ulusu Verxoyansk qəzasının bir hissəsi olaraq meydana gəlir.
1924-cü ildə Yakutiya Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Bulun rayonu qurulur, buraya Jiqan ulusunun ərazisi də daxil olur.
10 dekabr 1930-cu ildə Jiqan (Evenki) milli bölgəsi qurulur. Sonradan milli mahalın statusu ləğv edilir.
2008-ci ildə ulus yenidən Evenk milli statusunu alır[2].
Əhalisi
redaktə- Milli tərkib
2002-ci il siyahıyaalmasına görə ulusun etnik tərkibi: Evenklər - 2046 nəfər (47.45%), saxalar - 1445 nəfər (33.51%), ruslar - 619 nəfər (14.36%), evenlər - 63 nəfər (1.46%), ukraynalılar - 52 nəfər (1 nəfər) , 21%) və digər millətlər - 87 nəfər (2.02%).
Yerli özünü idarəetmə
redaktəJıqan ulusu ərazisinə 4 kənd inzibati vahidliyinə ümumilikdə 4 yaşayış məntəqəsi daxildir[3][4].
İqtisadiyyat
redaktəİqtisadiyyatda aparıcı yeri kənd təsərrüfatı (şimal maralı) tutur. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra yerli sovxoz və xəz fermaları ləğv edilmişdir. Kənd təsərrüfatı torpaqları 2,2 min hektardır. Ulusda kollektiv müəssisə, qəbilə icmaları, kəndli təsərrüfatları mövcuddur.
İstinadlar
redaktə- ↑ Оценка численности населения на 1 января 2023 года по муниципальным районам.
- ↑ "Третий по счету эвенкийский национальный район появится в Якутии". 2020-06-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-27.
- ↑ "Закон Республики Саха (Якутия) от 30 ноября 2004 года N 173-З N 353-III «Об установлении границ и о наделении статусом городского и сельского поселений муниципальных образований Республики Саха (Якутия)»". 2019-09-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-27.
- ↑ "Перечень населённых пунктов, входящих в состав сельских и городских поселений Республики Саха (Якутия)". 2013-07-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-01-14.
