Yari Prezident Sistemi - Wikipedia
Siyasi rejimlərdən biri də yarı-prezident sistemidir. İlk dəfə Şarl de Qoll tərəfindən Fransada qurulub. Bu siyasi rejimin əsas xüsusiyyətləri bu şəkildə sıralana bilər:
- Dövlət başçısının sabit bir dövr üçün ümumi səs ver seçilər.
- Dövlət başçısı icra etmə səlahiyyətini bir baş nazirlə paylaşar. (ikili nüfuz quruluşu)
- Başçı parlamentdən müstəqil olmaqla birlikdə, tək başına və ya birbaşa hökumət etməyə səlahiyyətli deyil. Baş nazir və ya kabineti parlamentə asılı olub Başçıdan müstəqildirlər. (güvən oyuna təbii/tabedirlər və parlament əksəriyyətinin dəstəyinə ehtiyac duyarlar)
- İkili nüfuz quruluşu, hər birimin müstəqillik potensialı davam etmək qeydiylə, fərqli tarazlıqlara və icra etmə içində güc ağırlıqlarının sürüşməsinə icazə verər.
Yarı-prezident rejimi Westminster modelinin bir törəməsi olaraq hazırlanan, ancaq konsensus rejim dizaynının xüsusiyyətlərindən də bəzən faydalanan bir strukturca görünüşdədir. Dünyada ən çox tanınan yarı-başçılıq modeli 1958 Fransız Konstitusiyası ilə Beşinci Respublika tətbiqlərinə mövzu olan Fransız rejimidir. Xüsusilə 1962 dəyişikliyindən sonrakı Fransız Konstitusiyası xalq tərəfindən yeddi illiyinə seçilən bir başçı, xalq onuyla seçilən bir Millət Məclisi və Senatdan ibarət cüt məclisli bir qanunuma orqanı, başçının təyin etdiyi və qanunuma orqanına qarşı güvenoyu ilə məsul, lakin başçı tərəfindən azledilebilen bir baş nazir və nazirlər kabineti və müstəqil mühakiməni nəzərdə tutmaqdadır. İki dövrlü əksəriyyət və dar bölgə əsasına görə edilən seçkilərlə nisbi təmsil qorunarkən, başçılıq təşkilatının fövqəladə səlahiyyətlərlə təchiz edildiyi görülməkdədir. Fransız yarı-başçılıq rejimində ən kritik təşkilat məclisi ləğv etmək, erkən seçkiyə getmək, ictimai rəyinə (referendum) müraciət etmək, müdafiə etmə və təhlükəsizlik siyasətləriylə xarici siyasəti idarə etmək səlahiyyətləriylə təchiz edilmiş olan Başçılıq təşkilatıdır Beləcə icra etmə ikiyə ayrılmış, bir Başçı ilə bir Baş nazir və Nazirlər kabineti, Başçının rəhbərliyində işlə/çalışaraq hökumət etmək vəziyyətinə gətirilmişdir.
