Tottenhem Hotspur Fk - Wikipedia

İlk dövründə "Hotspur Futbol Klubu" adlandırılan klub Bobbi Baklın başçılıq etdiyi bir qrup məktəbli tərəfindən 5 sentyabr 1882-ci ildə yaradılmışdır. Bu məktəblilər "Hotspur" kriket klubunun üzvləri idilər və bu futbol klubu qış aylarında da idmanla məşğul ola bilmək üçün yaradılmışdı.^[6] Bir il sonra oğlanlar klubun ilk prezidenti və onun xəzinədarı olmuş, kilsədə Bibliya müəlimi işləyən Con Ripşerdən klubla bağlı kömək istədilər. Ripşer klubun formalaşma illərində klubu yenidən təşkil edərək və klub üçün lazımi məkanları taparaq oğlanlara kömək etdi.^[7][8][9] "Hotspur" adlı başqa bir London klubu ilə qarışdırılmasının qarşısını almaq üçün klub 1884-cü ilin aprelində "Tottenhem Hotspur Futbol Klubu" adlandırıldı.^[10][11] Klubun ləqəblərinə "Mahmızlar" və "Bəyazlar" daxildir.^[12]

Onlar əvvəlcə öz aralarında oyunlar oynamış və digər yerli klublarla yoldaşlıq oyunları keçirmişdir. Klubun ilk qeydə alınmış matçı 30 sentyabr 1882-ci ildə "Radikallar" adlı yerli komandaya qarşı baş tutmuş və "Hotspur" 2-0 hesabı ilə məğlub olmuşdur.^[13] Onlar daha sonra ilk kubok müsabiqələrinə, London Assosiasiya Kubokuna daxil olublar və 17 oktyabr 1885-ci ildə bir şirkətin "St Albans" adlı işçi komandasına qarşı oynadıqları ilk rəqabətli matçlarında 5-2 qalib gəliblər.^[14] Klubun oyunları yerli ictimaiyyətin marağına səbəb olmağa başlayıb və ev matçlarında tamaşaçıların sayı artıb. Klub ilk liqa matçını 1892-ci ildə qısa ömürlü "Cənub Alyansı" klubuna qarşı oynamışdır.^[15]

"Tottenhem Hotspur" 20 dekabr 1895-ci ildə peşəkar futbol klubuna çevrildi və 1896-cı ilin yayında Cənub Liqasının Birinci Divizionuna (o vaxt üçüncü pillə) qəbul edildi. 2 mart 1898-ci ildə klub məhdud məsuliyyətli cəmiyyətə, "Tottenham Hotspur Football and Athletic Company"ə çevrildi.^[15] Tezliklə Frenk Brettell "Tottenhem"in ilk baş məşqçisi oldu və o, şotland futbolçu Con Kemeron ilə müqavilə imzaladı. Brettel bir il sonra vəzifəsini tərk edəndə bu vəzifəni Kemeron öz üzərinə götürdü. Onun idarəçiliyinin kluba əhəmiyyətli təsiri olmuş, onun rəhbərliyi ilə "Mahmızlar" 1899-1900 mövsümündə Cənub Liqasının çempionu olaraq ilk kuboklarını qazanmışdırlar.^[7] Klub növbəti il ilk oyun 2-2 hesabla bərabərə bitdikdən sonra finalın təkrar oyununda "Şeffild Yunayted"i 3-1 hesabı ilə məğlub edərək 1901-ci il FA Kubokunu qazanıb. Bununla onlar 1888-ci ildə İngiltərə Futbol Liqasının yaranmasından bəri bu uğura nail olmuş yeganə qeyri-liqa klubu olublar.^[16]

Klub 1908-ci ildə İngiltərə Futbol Liqasının İkinci Divizionuna seçildi və ilk mövsümündə Birinci Diviziona yüksəldi. 1912-ci ildə Piter Mak-Uilyam klubun baş məşqçisi oldu. "Tottenhem" Birinci Dünya Müharibəsi səbəbiylə futbolun dayandırıldığı 1914-15 mövsümünün sonunda Liqanı sonuncu yerdə bitirdi. Müharibədən sonra liqa futbolunun bərpası ilə onlar İkinci Diviziona düşsələr də, İkinci Divizionun 1919-20 mövsümünün çempionu kimi tez bir zamanda Birinci Diviziona geri qayıtdılar.^[17]

23 aprel 1921-ci ildə Mal-Uilyamın rəhbərlik etdiyi komanda FA Kubokunun finalında "Vulverhempton Uonderers"i 1-0 məğlub edərək kubokun sahibi oldu. "Mahmızlar" 1922-ci ildə liqada "Liverpul"dan sonra ikinci olsalar da, növbəti beş mövsümü sıralamanın ortalarında yekunlaşdırdılar. Klub 1927-28 mövsümündə Mak-Uilyamın vəzifəsindən getməsindən sonra aşağı liqaya düşdü. Onlar 1933-34 və 1934-35 mövsümlərində yenidən qısa müddətlik yüksəlsələr də, 1930-40-cı illərin əksəriyyətində İkinci Divizionda zəif nəticə göstərdilər.^[15]

1949-cu ildə klubun keçmiş oyunçusu Artur Rou baş məşqçi oldu. Rou baş məşçqi kimi fəaliyyət göstərdiyi ilk illərdə uğurlu olduğu sübut edilmiş "ötür və qaç" kimi tanınan bir oyun taktikası inkişaf etdirdi. Onun rəhbərliyi klubu 1949-50 mövsümündə İkinci Divizionun çempionu etdi və yenidən Birinci Diviziona apardı^[18] Onun rəhbərlik etdiyi ikinci mövsümdə, Birinci Divizionun 1950-51 mövsümündə "Tottenhem" çempion olaraq ilk yüksək səviyyəli liqa çempionluğunu əldə etdi.^[19][20] Rou 1955-ci ilin aprelində klubu idarə etməkdən qaynaqlanan stresə bağlı xəstəlik səbəbi ilə istefa etdi.^[15][21] Getməzdən əvvəl o, "Tottenhem"in ən məşhur oyunçularından biri olan və klubda oynayarkən iki dəfə "İlin Futbolçusu" titulunu qazanmış Denni Blançflauerlə müqavilə imzalayıb.^[22]

1958-ci ilin oktyabrında klubun baş məşqçisi Bill Nikolson təyin edildi. O, 1960-cı illərin əvvəllərində üç ardıcıl mövsümdə komandaya böyük kubok qələbəsi qazandıraraq klubun ən uğurlu baş məşqçisi oldu: onun rəhbərliyi ilə "mahmızlar" 1961-ci ildə həm Birinci Divizion, həm FA Kubokunun qalibi, 1962-ci ildə FA Kubokunun qalibi, 1963-cü ildə isə UEFA Kuboklar Kubokunun qalibi oldular.^[23] Nikolson 1959-cu ildə iki nüfuzlu oyunçu, Deyv Makay və Con Uayt ilə, 1961-ci ildə isə İngiltərə futbolunun ən yüksək liqaları tarixində ən məhsuldar qol müəllifi olan Cimmi Qrivs ilə müqavil imzalayıb.^[24][15]

Klub üçün 1960-1961 mövsümü 11 qələbə, daha sonra bir heç-heçə və daha dörd qələbə ilə başladı. Bu isə o dövrdə İngiltərə futbolunun yüksək liqasında hər hansı bir klub tərəfindən indiyə qədər edilmiş ən yaxşı başlanğıc idi.^[25] "Mahmızlar" 1961-ci il aprelin 17-də ev oyununda "Şeffild Uensdey"ə 2-1 hesabı ilə qalib gəldilər ki, bu matç da liqada oynamalı olduqları daha üç oyun qalmasına baxmayaraq onları liqanın qalibi etməyə bəs etdi.^[15] Komanda 1960-61 FA Kubokunun finalında "Lester Siti"yə 2-0 qalib gələrək Kubokun da qalib oldu və mövsümdə ikiqat qələbə əldə etdi. Bu, 20-ci əsrin ilk ikiqat qələbəsi və 1897-ci ildə "Aston Villa"nın bu uğura imza atmasından bəri əldə edilmiş ilk ikiqat qələbə idi.^[26] "Tottenhem" növbəti il, 1962-ci ildə FA Kubokunun finalında "Börnli"ni məğlub edərək FA Kubokunu ardıcıl olaraq ikinci dəfə qazandı.^[27]

15 may 1963-cü ildə "Tottenhem" finalda "Atletiko Madrid"i 5-1 hesabla məğlub edərək 1962-63 Avropa Kuboklar Kubokunu qazandı və Avropa kubokunu qazanan ilk Britaniya komandası oldu.^[28] Klub həmçinin Martin Çivers, Pat Cenninqs və Stiv Perrimanın daxil olduğu yenidən qurulmuş komanda ilə 1971-72 UEFA Kubokunun da qalibi olaraq iki fərqli Avropa kubokunu qazanan ilk Britaniya komandası oldu.^[29] Onlar 1967-ci ildə FA Kubokunun,^[30] 1971 və 1973-cü illərdə Liqa Kubokunun qalibi olmuş, həmçinin 1962-63 mövsümündə liqanın, 1973-74 mövsümündə isə UEFA Kubokunun ikincisi olmuşdurlar. Nikolsonun klubun baş məşqçisi olduğu 16 ildə "mahmızlar" ümumilikdə səkkiz böyük kubokun sahibi olublar.^[31]

Klub 1970-ci illərin əvvəllərində qazanılan ardıcıl uğurlardan sonra tənəzzül dövrünə girdi və Nikolson 1974-75 mövsümünə zəif başladıqdan sonra istefa etdi.^[32] Komanda 1976-77 mövsümündə Kit Burkinşonun rəhbərliyi ilə çıxış etdi və bu mövsüm aşağı liqaya düşdü. Burkinşo tez bir zamanda ingilis Qlenn Hoddlı, o cümlədən Britaniya adalarından kənar oyunçuların nadir görünüdüyü bir dövrdə argentinalı futbolçular Osvaldo Ardiles və Rikardo Villyanı daxil etdiyi bir komanda quraraq, klubu yüksək liqaya geri qaytardı.^[33] Burkinşonun yenidən qurduğu komanda 1981 və 1982-ci illərdə İngiltərə Kubokunun,^[34]1984-cü ildə isə UEFA Kubokunun qalibi oldu.^[35]

1980-ci illər klub üçün dəyişikliklər dövrü idi. Bu dövrdə klubun idarəsini britaniyalı investor İrvinq Skalar ələ alaraq onu daha kommersiya yönümlü bir istiqamətə yönəltdi və bu, İngiltərə futbol klublarının kommersiya müəssisələrinə çevrilməsinin başlanğıcı oldu.^[36][37] Klubdakı borc yenidən idarə heyətinin dəyişməsinə səbəb oldu və Terri Veneybls 1991-ci ilin iyununda "Tottenham Hotspur plc"-də nəzarəti ələ keçirmək üçün iş adamı Alan Şuqarla birləşdi.^[38][39][40] 1987-ci ildə klubun baş məşqçisi olmuş Veneybls Pol Qaskoyn və Qari Lineker kimi oyunçularla müqavilə imzaladı. Veneyblsın rəhbərliyi altında "mahmızlar" 1990-91 FA Kubokunu qazanaraq səkkiz dəfə FA Kubokunu qazanmış ilk klub oldular.^[41]

"Tottenhem" İngiltərə futbolunun ən yüksək divizionu olan Birinci Divizionu əvəz etmək üçün Futbol Assosiasiyasının təsdiqi ilə yaradılmış Premyer Liqanın yaradılmasında səy göstərmiş vermiş beş klubdan biri idi.^[42] Teddi Şerinqem, Yurqen Klinsmann və David Jinola kimi bir sıra menecer və oyunçuların çıxışlarına baxmayaraq klub Premyer Liqada 2000-ci illərin sonuna qədər uzun bir müddət sadəcə bir neçə kubok qazanaraq əksər mövsümləri cədvəlin ortalarında bitirdi. Onlar 1999-cu ildə Corc Qremin, 2008-ci ildə isə Xuande Ramosun rəhbərliyi altında Liqa Kubokunu qazandılar. "Mahmızlar" Harri Rednappın rəhbərliyi altında Qaret Beyl və Luka Modriç kimi oyunçularla gücləndirildi və 2010-cu illərin əvvəllərində liqada ilk beşliyə daxil oldu.^[43][44]

2001-ci ilin fevralında Şuqar öz hissəsini Co Lyuis və Daniel Lvi tərəfindən idarə olunan ENIC Group-a satdı və prezident vəzifəsindən istefa verdi.^[45] Nəticədə Lyuis və Levi klubun 85%-nə sahib oldular və Levi klubun idarəçiliyindən cavabdeh oldu.^[46][47] Onlar 2014-2019-cu illər arasında vəzifədə olmuş Maurisio Poçettinonu baş məşqçi təyin etdilər.^[48] Poçettinonun rəhbərliyi altında "mahmızlar" 2016-17 mövsümünü Premyer Liqada ikinci yerdə tamamladılar ki, bu da onların 1962-63 mövsümündən bəri ən yüksək liqa nəticələri idi. Klub 2019-cu ildə UEFA Çempionlar Liqasının finalına yüksəldi.^[49][50][51] Poçettino 2019-20 mövsümünə pis başladıqdan sonra 2019-cu ilin noyabrında qovuldu və Joze Mourinyo ilə əvəz olundu.^[52]

Mourinyo 2021-ci ilin aprelində^[53] işdən çıxarıldı, onu ardınca vəzifəyə gələn Nunu Eşpirito Santu isə sadəcə dörd ay vəzifədə qala bilmədi.^[54] Növbəti baş məşqçi Antonio Kontenin rəhbərliyi ilə Premyer Liqanın 2021-22 mövsümündə klub dördüncü pilləyə yüksəldi və Çempionlar Liqasına qayıtdı.^[55] Zəif çıxışlardan sonra Konte mətbuat konfranslarında futbolçuları və klubun rəhbərliyini tənqid etdi. Klub həm Çempionlar Liqasından, həm də İngiltərə Kubokundan çıxdıqdan sonra o, 2023-cü ilin martında qarşılıqlı razılaşma əsasında klubu tərk etdi.^[56][57] 1 iyul 2023-cü ildə Anqe Postekoqlu baş məşqçi təyin edildi.^[58] Onu rəhbərliyi ilə klub Premyer Liqada beşinci yeri tutduqdan sonra 2024-25 UEFA Avropa Liqasına vəsiqə qazandı.

• Birinci Divizion / İngiltərə Premyer Liqası
  • Çempion (2): 1950–51, 1960–61
• İkinci Divizion / İFL Çempionşip
  • Çempion (2): 1919–20, 1949–50

• İngiltərə Federasiya Kuboku
  • Çempion (8): 1900–01, 1920–21, 1960–61, 1961–62, 1966–67, 1980–81, 1981–82, 1990–91
• İngiltərə Liqa Kuboku
  • Çempion (4): 1970–71, 1972–73, 1998–99, 2007–08
  • İkinci (4): 1981–82, 2001–02, 2008–09, 2014–15
• İngiltərə Superkuboku
  • Çempion (7): 1921, 1951, 1961, 1962, 1967, 1981, 1991
• London Şerifinin Xeyriyyə Şildi
  • Çempion (1): 1902

• UEFA Kuboklar Kuboku
  • Çempion (1): 1962–63
• UEFA Kuboku / UEFA Avropa Liqası
  • Çempion (2): 1971–72, 1983–84
• Anqlo-italyan Liqa Kuboku
  • Çempion (1): 1971

1969-1986-cı illər arasında klubda 655-i liqa matçları olmaqla ümumilikdə 854 oyunda çıxış etmiş Stiv Perriman klubun ən çox oyunda çıxış etmiş oyunçusu rekorduna sahibdir.^{[59] [60]} Harri Keyn isə 280 qolla klubun bombardiri rekordunun sahibidir.

"Tottenhem"in rekord liqa qələbəsi 22 oktyabr 1977-ci ildə İkinci Divizionda "Bristol Rovers"lə qarşılaşmasında 9-0 hesabı ilə olub.^[61][62] Klubun rekord kubok qələbəsi isə 3 fevral 1960-cı ildə İngiltərə Kubokunda "Kru Aleksandra" üzərində 13-2 hesablı qələbəsidir.^[63] "Tottenhem"in yüksək səviyyəli ən böyük qələbəsi 22 noyabr 2009-cu ildə "Uiqan Atletik"ə qarşı Jerman Defonun beş qol vurması ilə 9-1 qalib gəldiyi matçda olub.^[62][64] Klubun rekord məğlubiyyəti isə 22 iyul 1995-ci ildə İntertoto Kubokunda "Köln"ə 1-8 hesabla məğlub olduğu matçda olub.^[65]

Klubun doğma stadionu Vayt Hart Leyndəki rekord ev tamaşaçısı sayı 1937-38 FA Kubokunda "Sanderlend"ə qarşı oynanılan oyunda 75 038 nəfər olub.^[66] Klubun qeydə alınan ən yüksək ev tamaşaçısı sayı isə daha yüksək tutumlu olduğundan onların müvəqqəti ev stadionu olan Uembli stadionunda 85 512 nəfər olaraq 2 noyabr 2016-cı il tarixində 2016-17 UEFA Çempionlar Liqası çərçivəsində "Bayer Leverkuzen" ilə matçda qeydə alınıb.^[67] 10 fevral 2018-ci ildə Premyer Liqa çərçivəsində "Arsenal" ilə oynanılan matçda iştirak etmiş 83 222 nəfər isə Premyer Liqa oyunlarında bu günə qədər hər hansı matçda qeydə alınmış ən yüksək tamaşaçı sayıdır.^[68]

Klub 2023-cü ilin iyununa olan məlumata əsasən 80,0 xal klub əmsalı ilə UEFA-nın sıralamasında 21-ci yerdədir.^[69]

• "Tottenhem" UEFA-nın rəsmi saytında
• Fanat saytı
• Tottenhem Hotspur Premyer Liqanın rəsmi saytında