Kalib - Wikipedia

Kaleb, əsasən, Musa peyğəmbərin rəhbərliyi dövründə yaşayan bir İsrail qəbilə başçısıdır və “Yeşu kitabı” ilə “Çıxış” kitabında adı çəkilir. O, Yəhuda qəbiləsindən idi və İsrail övladlarının “Tanrının vəd etdiyi torpağ”ı fəth edəcəyinə inanan iki casusdan biri kimi tanınır. Kaleb və Yeşu Tanrının onlara kömək edəcəyi inamını qoruyaraq, kənanlıların gücündən qorxmayan cəsur mövqeləri ilə fərqlənir.

Kaleb haqqında ən məşhur hadisə 12 casusun hekayəsidir. Musa Kənan diyarını araşdırmaq üçün hər qəbilədən bir casus göndərir. Digər 10 casus torpağın güclü düşmənlərlə dolu olduğunu deyərək İsrail övladlarını qorxutsa da, Kaleb və Yeşu xalqı cəsarətləndirir və Tanrıya inanaraq həmin torpağı fəth edə biləcəklərini deyirlər (Tövrat. Saylar 13:30-14:9).

Kalib həm dini mətnlərdə, həm də təfsirlərdə bir neçə əsas məqamı təmsil edir:

1. İnanc və cəsarət: Kaleb, qorxudan çox, Tanrıya olan imanla hərəkət edən bir liderin simvoludur.

2. Sədaqət: O, Musa peyğəmbərin göstərişlərinə sadiq qalmış və xalqını ruhlandırmağa çalışmışdır.

3. Mükafat: Tövrata görə, onun və Yeşunun Tanrıya inancı səbəbilə Kənan diyarına girməsinə icazə verilir, digərləri isə bu imtiyazdan məhrum edilir.

İslam mənbələrində Kalib haqqında birbaşa Quran ayəsi olmasa da, bəzi rəvayətlərdə Musa peyğəmbərin dövründə yaşamış bir saleh şəxs və ya lider olaraq qəbul edilir. Onun adı İslam mədəniyyətində əsasən Yuşa ibn Nun ilə birlikdə anılır. Həm Tövrat, həm də İslam mənbələrindəki bənzərliklərə baxmayaraq, Kalib haqqında İslamda çox geniş məlumat yoxdur.

"Kamilut-tarix"in müəllifi öz tarixində yazır: “Yuşə ibni Nun dünyadan gedəndən sonra Kalib ibni Yufənna Bəni-İsrailə rəhbərlik etdi.” Təbərsi də "Məcməül-bəyan" kitabında "Bəqərə" surəsinin 244-cü ayəsində bu məzmunda yazır.

Sələbi "Ərais" kitabında yazır ki, “Kalib ibni Yufənna Həzrət Musanın (ə) bacısının əri, yəni İmranın qızı Məryəmin həyat yoldaşı idi. İbni Əsir də bu xəbəri "Kamil" kitabında Əriha şəhərinin fəthində qeyd edib.

“Kamilüt-təvarix” kitabının müəllifi Musanın (ə) “Əriha”nı fəth edəndən sonra dünyadan getməsini deyən alimlərin nəzərinə əsas olaraq yazır:

“Musa (ə) Təyyədən çıxıb Əriha şəhərinə tərəf hərəkət etdi. Musanın (ə) qoşunun önündə Yuşə ibni Nun və Kalib ibni Yufənna gedirdi. Qoşun Əriha şəhərinə çatanda şəhərin zalım adamları Lut peyğəmbərin övladlarından olan Bələm ibni Baurun yanına getdilər.

Amma Yuşədən sonra Kalibin peyğəmbər olması Məsudinin "İsbatul-vəsiyyə" kitabındakı və Yəqubinin yazdığı tarixdəki sözü ilə ziddiyyətdədir. Məsudi yazır: “Elə ki, Yuşənin əcəli çatdı, Allah taala ona vəhy edərək yanındakı əmanəti oğlu Fənhasa verməyi əmr etdi. Yuşə də Fənhası çığırıb peyğəmbərlərin irslərini ona tapşırdı və dünyadan getdi. Fənhasdan sonra da oğlu Bəşir ibni Fənhas onun canişini olub peyğəmbərlik məqamına nail oldu.”

Yəqubi yazır ki, “Yuşə ibni Nundan sonra Bəni-İsrailin rəhbərliyini Duşan Kifri öz öhdəsinə götürdü və səkkiz il onların rəhbəri oldu. Ondan sonra Kalibin qardaşı, Yəhudanın nəvəsi Əsnail ibni Qənəz qırx il Bəni-İsrailə hökumət etdi.”

Kaleb adı, xüsusilə Xristian dünyasında məşhur bir ad kimi istifadə olunur və cəsarət, sədaqət və iman simvolu kimi təmsil edilir. Bu ad həm də Yaxın Şərq tarixində Yəhuda qəbiləsinin əhəmiyyətini vurğulayan simvolik bir mənaya malikdir.

• Yuşə
• Hüzqəyl
• Bələm