Azerbaycan Hip Hopu - Wikipedia

1983-cü ildə ildə Çingiz Mustafayev dünyada ilk dəfə olaraq Azərbaycan dilində "Dünənki keçdi" rep janrlı mahnını səsləndirib.^[1] 1993-cü ildə Anar Nağılbazın "Kasıbların mahnısı" adlı mahnısı və kütləyə təqdim olunan albomu Azərbaycanda hip-hopa marağı artırmışdı. Daha sonra 1990-cı illərdə vətənpərvər musiqi yarışmasında qalib gələn "Dəyirman", "Ya Qarabağ, Ya Ölüm" adlı mahnısı ilə populyarlıq qazandı.^[2]

2000-ci illərdə "Mən də varam" kimi televiziya verilişləri və kütləvi repçilərin ortaya çıxmasına baxmayaraq, yalnız Elşad Xose, Uran və Hüseyn Dərya kimi repçilər böyük uğur əldə etmişdi.^[3][4][5][6] Ölkədə janrın populyarlığına baxmayaraq, Azərbaycanda rep kommersiya şəklini almayıb.^[7] 2000-ci illərin sonunda H.O.S.T. qrupu Azərbaycan musiqi səhnəsində populyarlıq qazandı.^[2][8]

2010-cu illərdə repçi Miri Yusifin reqqi və soul-pop janrlarından ibarət olan "Karma" albomu Azərbaycanın musiqi çartlarıda birinci yeri tutmuşdur.^[9] 2011-ci il dekabr ayının 11-də Heydər Əliyev Sarayında Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin və "İrəli" İctimai Birliyinin birgə təşkilatçılığı ilə "Əfsanə geri dönür" şüarı altında "Leyli və Məcnun" hip-hop müziklının premyerası baş tutmuşdur.^[10][11] Tamaşada Leyli obrazını Natəvan Həbibi, Məcnunu Elşad Xose, Məcnunun atası rolunu Alim Qasımov, Leylinin atasını meyxana ustası Ağamirzə ifa ediblər.^[10] 2016-cı ildə Uran Azərbaycan repində ilk dəfə 100 misralıq non-stop trek çıxarıb.^[12]

2018-ci ildə Azərbaycanda "Kəllə-Kəlləyə" rep-battl arenası məşhurluq qazanıb.^[13]

Digər musiqi janrlarında olduğu kimi, vətənpərvərlik ruhunda yazılan mahnıların Azərbaycan hip-hopunda xüsusi yeri var. Bu mövzuda "Dəyirman" qrupunun "Ya Qarabağ, Ya Ölüm", Uranın "Kor zabit", "Kor zabit 2", "İçimdə ağrım", "Vətən balladası", və s., Anar Nağılbazın "Ey erməni", Qaraqanın "Xocalı", Hüseyn Dəryanın "Soy", Okaberin "Taboo" mahnılarını qeyd etmək olar.^[14]

Azərbaycan hip-hopunda sevgi mövzusunda mahnılar adətən duet formasında olur. Uğurlu duetlərdən Anar Nağılbazın Brilliant Dadaşova ilə "Mən səni sevirəm", Elşad Xosenin Elnarə ilə "Uzaqlara", Röya ilə "Gəl danış", Elli ilə "Çıx get", Günay İbrahimli ilə "Yadına sal", Elmira Ələkbərzadə ilə "Tənhayam" mahnılarını qeyd etmək olar.

Azərbaycan hip-hopunda cəmiyyətdə baş verən sosial-iqtisadi hadisələr geniş yer alır. Bu mövzuda Qaraqanın "Bir", "Dəyirman" qrupunun və Elşad Xosenin "Cənab prezident", Uranın "Tam səmimi", Anar Nağılbazın Promete ilə "Qəribə vaxtlar", Hüseyn Dəryanın "Kef elə" və H.O.S.T.-un "Mənim Mübarizəm" mahnılarını qeyd etmək olar.^[15]

2010-cu illərdə Facebook və Youtube kimi sosial şəbəkələrinin internet cəmiyyətində artan rolu Azərbaycan rep musiqisinin digər ölkələrə daha da yayılmasına səbəb oldu.

Azərbaycan hip-hopu Rusiya hip-hopuna da təsir göstərmişdir. 2000-ci illərdə Pauk və Ptaxa, 2010-cu illərdə isə Rusiyanın pop və hip-hop musiqi səhnəsində "Azərbaycan dalğasına" aid olan HammAli & Navai, El'man, TERNOVOY, Jah Khalib, Jony, Bahh Tee və Kaspiyskiy Qruz kimi ifaçılar və qruplar uğur qazanmışdır.^{[16][17][18][19][20][21][22]}

2015-ci ildə Kaspiyskiy Qruzun "Storona A / Storona B" (azərb. Tərəf A / Tərəf B‎) albomu, Rap.ru saytının "İlin Ən Yaxşı Rus Albomu" siyahısına düşüb.^[23] 2017-ci ildə HammAli & Navai-nin ilk hiti "Tı moya ximiya" (azərb. Sən mənim kimyamsan‎) Rusiyada ən çox dinlənən mahnıların Top 20-liyinə düşüb.^[24]

• Meyxana
• Muğam
• Azərbaycan xalq musiqisi
• Azərbaycan klassik musiqisi
• Azərbaycan pop musiqisi
• Azərbaycan roku
• Azərbaycan aşıq sənəti

• Səid Riad. #Intro: Repin Tarixi. BaşlaKitab — 2018. 160 səh.
• Səid Riad. OUTRO: Repin Təhlili. BaşlaKitab — 2022. 146 səh.

•   Azrep | 30 illik tarix (İctimai TV 2024)