Eyyubi Hokmdarlarinin Siyahisi - Wikipedia
12-14-cü əsrlər arasında Orta Şərqə və Şimali Afrikaya nəzarət edən Əyyubi sülaləsindən olan hökmdarların siyahısı.
Misir sultanları
redaktə- Səlahəddin, Nəcməddin Əyyubun oğlu, 1174–1193;
- Əziz Osman, Səlahəddinin oğlu, 1193–1198;
- Mənsur Məhəmməd, Əziz Osmanın oğlu, 1198–1200;
- I Adil, Səlahəddinin qardaşı, 1200–1218;
- Kamil Məhəmməd, I Adilin oğlu, 1218–1238;
- II Adil, Kamil Məhəmmədin oğlu, 1238–1240;
- Saleh Əyyub, Kamil Məhəmmədin oğlu, 1240–1249;
- Müəzzəm Turanşah, Saleh Əyyubun oğlu, 1249–1250;
- Əşrəf Musa, Səlahəddinin nəslindən olduğu ehtimal edilir (de-yure hökmdar elan edilsə də, faktiki olaraq dövlət Aybək tərəfindən idarə olunurdu), 1250–1254.
Məmlük sultanlığı tərəfindən süquta uğradıldı.
Dəməşq əmirləri və sultanları
redaktə- Səlahəddin, 1174–1193;
- Əfdal Əli, Səlahəddinin oğlu, 1193–1196;
- I Adil, Səlahəddinin qardaşı, 1196–1218;
- Müəzzəm İsa, I Adilin oğlu, 1218–1227;
- Nasir Davud, Müəzzəm İsanın oğlu, 1227–1229;
- Əşrəf Musa, I Adilin oğlu, 1229–1237;
- Saleh İsmayıl, I Adilin oğlu, 1237–1238;
- Kamil Məhəmməd, I Adilin oğlu, 1238;
- II Adil, Kamil Məhəmmədin oğlu, 1238–1239;
- Saleh Əyyub, I Adilin oğlu, 1239;
- Saleh İsmayıl (ikinci hakimiyyəti), 1239–1245;
- Saleh Əyyub (ikinci hakimiyyəti), 1245–1249;
- Müəzzəm Turanşah, Saleh Əyyubun oğlu, 1249–1250;
- Nasir Yusif, Əziz Məhəmmədin oğlu, 1250–1260.
Bölgə 1260-cı ildə Əyn Cəllud döyüşündən sonra Monqol imperiyası tərəfindən ələ keçirildi. Daha sonra isə Məmlük sultanlığının tabeliyinə keçdi.
Hələb əmirləri
redaktə- Səlahəddin, 1183–1193;
- Zahir Qazi, Səlahəddinin oğlu, 1193–1216;
- Əziz Məhəmməd, Zahir Qazinin oğlu, 1216–1236;
- Nasir Yusif, Əziz Məhəmmədin oğlu, 1236–1260.
Bölgə 1260-cı ildə Əyn Cəllud döyüşündən sonra Monqol imperiyası tərəfindən ələ keçirildi. Daha sonra isə Məmlük sultanlığının tabeliyinə keçdi.
Bəəlbək əmirləri
redaktə- Şəmsəldin Məhəmməd, (sülalənin üzvü deyildi, Dəməşqin keçmiş valisidir), Səlahəddin tərəfindən təyin edilib, 1175–1178;
- Turanşah, Səlahəddinin qardaşı, 1178–1179;
- Fərruxşah, Səlahəddinin qardaşı oğlu, 1179–1182;
- Bəhramşah, Fərruxşahın oğlu, 1182–1230;
- Əşrəf Musa, I Adilin oğlu, 1230–1237;
- Saleh İsmayıl, Əşrəf Musanın qardaşı, 1237–1246;
- Sədəldin əl-Humeydi (sülalənin üzvü deyildi, Saleh Əyyub tərəfindən vali təyin olunub), 1246–1249;
- Müəzzəm Turanşah, Saleh Əyyubun oğlu, 1249–1250;
- Nasir Yusif, Hələb və Dəməşq sultanı, Əziz Məhəmmədin oğlu, 1250–1260.
Bölgə 1260-cı ildə Əyn Cəllud döyüşündən sonra Monqol imperiyası tərəfindən ələ keçirildi. Daha sonra isə Məmlük sultanlığının tabeliyinə keçdi.
Həma əmirləri
redaktə- I Müzəffər Ömər, Nurəddin Şahənşahın (Səlahəddinin qardaşı) oğlu, 1178–1191;
- I Mənsur Məhəmməd, I Müzəffər Ömərin oğlu, 1191–1221;
- Nasir Qılıc Arslan, I Mənsur Məhəmmədin oğlu, 1221–1229;
- II Müzəffər Mahmud, I Mənsur Məhəmmədin oğlu, 1229–1244;
- II Mənsur Məhəmməd, II Müzəffər Mahmudun oğlu, 1244–1284 (1260-cı ilə qədər Məmlük sultanlarının vassalı kimi hakimiyyətdə olub);
- III Müzəffər Mahmud, II Mənsur Məhəmmədin oğlu, 1284–1299;
- 1299–1310-cu illərdə II Mənsur Məhəmmədin əmirləri tərəfindən idarə olunub;
- Əbülfida, Məliküləfdalın (II Mənsur Məhəmmədin qardaşı) oğlu, 1310–1332;
- Əfdal Məhəmməd, Əbülfidanın oğlu, 1332–1341.
Bölgə 1341-ci ildən etibarən Məmlük sultanlığının tabeliyinə keçdi.
Hüms əmirləri
redaktə- Abdullah Məhəmməd, Əsəddin Şirkuhun (Səlahəddinin əmisi) oğlu, 1178–1186;
- Mücahid Şirkuh, Abdullah Məhəmmədin oğlu, 1186–1240;
- Mənsur İbrahim, Mücahid Şirkuhun oğlu, 1240–1246;
- Əşrəf Musa, Mənsur İbrahimin oğlu, 1246–1248 (Hüms), 1248–1260 (Tell Bəşir (hazırki adı Gündoğan));
- Nasir Yusif, Hələb və Dəməşq sultanı, Əziz Məhəmmədin oğlu, 1250–1260;
- Əşrəf Musa (ikinci hakimiyyəti), 1260–1263.
1263-cü ildən etibarən Məmlük sultanı Baybars tərəfindən təyin edilən Ələməddin Səncər Başqirdidən sonra bölgəni Məmlük valiləri idarə etməyə başladı.
Hasankeyf əmirləri
redaktə- Saleh Əyyub, Kamil Məhəmmədin oğlu, 1232–1239;
- Müəzzəm Turanşah, Saleh Əyyubun oğlu, 1239–1249;
- Muvəhhid Təkiyəddin Abdullah, Müəzzəm Turanşahın oğlu, 1249–1294;
- I Kamil Əhməd, 1294–1325;
- Adil Mucirəddin Məhəmməd, 1325–1328;
- Adil Şəhabəddin (bəzi mənbələrdə Adil Qazi[2]), 1328–1349;
- I Saleh Əbubəkr Xəlil, 1349–1378
- I Adil Fəxrəddin Süleyman (və ya Adil Süleyman[2]), 1378–1432;
- Əşrəf Şərafəddin, 1432–1433;
- Saleh Səlahəddin, 1433–1452;
- II Kamil Əhməd, 1452–1455;
- Adil Xalif, 1455–1462;
- II Saleh Xəlil, 1482–1511;
- II Adil Süleyman, 1511–1514;
- II Saleh Xəlil (ikinci hakimiyyəti), 1514–1520;
- Malik Hüseyn, 1520–1521;
- II Adil Süleyman (ikinci hakimiyyəti), 1521–1524.
1524-cü ildən etibarən Osmanlı imperiyasının tabeliyinə keçdi.
Kərək əmirləri
redaktə- Səlahəddin, 1188;
- I Adil, Səlahəddinin qardaşı, 1188–1193;
- Müəzzəm İsa, I Adilin oğlu, 1193–1227;
- Nasir Davud, Müəzzəm İsanın oğlu, 1229–1249;
- Muqis Ömər, II Adilin oğlu, 1249–1263.
1263-cü ildə sultan Baybars tərəfindən Məmlük sultanlığına birləşdirildi.
Diyarbəkir əmirləri
redaktə- Səlahəddin, 1185–1193;
- I Adil, Səlahəddinin qardaşı, 1193–1200;
- Auxad Əyyub, I Adilin oğlu, 1200–1210;
- Əşrəf Musa, I Adilin oğlu, 1210–1220;
- Müzəffər Qazi, I Adilin oğlu, 1220–1244;
- II Kamil Məhəmməd, Müzəffər Qazinin oğlu, 1244–1260.
Bölgə Monqol imperiyasının tabliyinə keçdi.
Yəmən və Hicaz əmirləri
redaktə- Turanşah, Səlahəddinin qardaşı, 1173–1181;
- Tuğtəkin Əhməd, Səlahəddinin qardaşı, 1181–1197;
- Muizz Fəthəddin İsmayıl, Tuğtəkin Əhmədin oğlu, 1197–1202;
- Nasir Məhəmməd, Tuğtəkin Əhmədin oğlu, 1202–1214;
- Müzəffər Süleyman, I Mənsur Məhəmmədin oğlu, 1214–1215;
- Məsud Yusif, Kamil Məhəmmədin oğlu, 1215–1229.
Bölgə 1229-cu ildə Rəsulilər tərəfindən ələ keçirildi.
Banyas əmirləri
redaktə- Əziz Osman, I Adilin oğlu, 1218–1232;
- Zahir Qazi, Əziz Osmanın oğlu, 1232;
- Seyid Həsən, Əziz Osmanın oğlu, 1232–1247;
- Saleh Əyyub, Kamil Məhəmmədin oğlu (Misir sultanın vassalı kimi), 1247–1249;
- Nasir Yusif, Əziz Məhəmmədin oğlu (Dəməşq əmirinin vassalı kimi), 1250–?;
- Seyid Həsən (ikinci hakimiyyəti), 1260.
İstinadlar
redaktə- ↑ Lane-Poole, Stanley, Ayyūbids // The Mohammadan Dynasties: Chronological and Genealogical Tables with Historical Introductions, Westminster: Archibald Constable and Company, 1894, 74–79, OCLC 1199708
- ↑ 1 2 Meinecke, 1996. səh. 66
Ədəbiyyat
redaktə- Bosworth, C.E. The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual. Columbia University Press, pp. 70-75. 1996.
- Humphreys, R.S. From Saladin to the Mongols: The Ayyubids of Damascus, 1193-1260. New York: SUNY press. 1977. 381–386. ISBN 0-87395-263-4.
- Lane-Poole, Stanley, Ayyūbids // The Mohammadan Dynasties: Chronological and Genealogical Tables with Historical Introductions, Westminster: Archibald Constable and Company, 1894, 74–79, OCLC 1199708
- Meinecke, Michael, 3. Hasankeyf/Ḥiṣn Kaifā on the Tigris: A Regional Center on the Crossroad of Foreign Influences // Patterns of Stylistic Changes in Islamic Architecture: Local Traditions Versus Migrating Artists, New York University Press, 1996, ISBN 9780814754924