Norvec Dili - Wikipedia
Norveç dili (norsk), Norveçdə danışılan və Skandinav dilləri ailəsinə aid olan bir dildir. Norveç dili, təxminən 5 milyon insan tərəfindən danışılır və Norveçin rəsmi dilidir. Norveç dilinin iki əsas yazılı forması var: Bokmål və Nynorsk.
| Norveç dili | |
|---|---|
 | |
| Orijinal adı | norsk |
| Ölkə | Norveç |
| Region | Skandinaviya |
| Rəsmi status | Norveç |
| Tənzimləyən təşkilat | Språkrådet (Norveç Dil Şurası)[1] |
| Danışanların ümumi sayı | 5 milyon nəfər |
| Status | canlı dil |
| Təsnifatı | |
| Kateqoriya | German dilləri |
| Yazı | Latın əlifbası (Norveç əlifbası) |
| Dil kodları | |
| QOST 7.75–97 | нор 506 |
| ISO 639-1 | no |
| ISO 639-2 | nor |
| ISO 639-3 | nor |
| Ethnologue | nor |
| LINGUIST List | nor |
| ABS ASCL | 1503 |
| IETF | no |
| Glottolog | norw1258 |
 Bu dildə olan Vikipediya | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
redaktəNorveç dilinin tarixi qədim Nordik dillərinə dayanır. Qədim Norveç dili, Viking dövründə (təxminən 800-1050-ci illər) danışılan qədim Şimal German dilinin bir forması idi. 14-cü əsrdə Norveç Danimarka hakimiyyətinə keçdikdən sonra, Danimarka dili Norveçdə də təsirini göstərmişdir.[2]
Qədim Norveç dili
redaktəQədim Norveç dili dövrü, runik əlifba ilə yazılmış və əsasən epik şeirlər və qanunlarla əlaqəli mətnlərdə istifadə edilmişdir. Bu dövrdə dil, digər Skandinav dilləri ilə çox yaxın idi və demək olar ki, fərqlənmirdi.
Orta Norveç dili
redaktəOrta Norveç dili dövrü, Norveçin Danimarka hakimiyyətinə keçməsi ilə başlamışdır. Bu dövrdə Danimarka dili Norveçdə rəsmi dil olaraq istifadə edilmişdir və Norveç dili ilə Danimarka dili arasında böyük fərqlər yaranmışdır.
Müasir Norveç dili
redaktəMüasir Norveç dili dövrü, 19-cu əsrdə Norveçin müstəqillik qazanması və dil islahatları ilə başlamışdır. Bu dövrdə Norveç dili iki əsas yazılı formaya bölünmüşdür: Bokmål və Nynorsk. Bokmål, əsasən Danimarka-Norveç dilindən inkişaf etmişdir, Nynorsk isə müxtəlif Norveç dialektlərinin birləşməsindən yaradılmışdır.
Coğrafi Yayılması
redaktəNorveç dili əsasən Norveçdə danışılır. Norveçdə dilin rəsmi statusu vardır və ölkənin təxminən 90% sakini tərəfindən danışılır. Norveç dilinin danışanları, həmçinin İsveç və Danimarka kimi Skandinav ölkələrində də mövcuddur.
Dialektlər
redaktəNorveç dili müxtəlif dialektlərə malikdir. Bu dialektlər arasında əsasən coğrafi fərqlər vardır. Norveç dilinin əsas dialektləri bunlardır:
- Şərqi Norveç dialektləri
- Qərbi Norveç dialektləri
- Şimali Norveç dialektləri
- Cənubi Norveç dialektləri
Fonologiya
redaktəNorveç dilinin fonologiyası mürəkkəbdir və vokal harmoniyası xüsusiyyəti ilə xarakterizə olunur. Dildə 9 vokal səsi və 20 konsonant səsi vardır.[3]
Vokallar
redaktəNorveç dilində 9 vokal fonemi mövcuddur: /i/, /y/, /e/, /ø/, /æ/, /a/, /u/, /o/, /ɒ/.
Konsonantlar
redaktəNorveç dilində 20 konsonant fonemi mövcuddur: /p/, /b/, /t/, /d/, /k/, /g/, /m/, /n/, /ŋ/, /f/, /v/, /s/, /ʃ/, /h/, /l/, /r/, /j/, /ç/, /ʔ/.
Qrammatika
redaktəNorveç dilinin qrammatikası əsasən German dillərinə uyğun gəlir. Dildə müəyyən və qeyri-müəyyən artikllər, cins və hal sistemləri mövcuddur.[4]
İsimlər
redaktəNorveç dilində isimlər iki cinsə ayrılır: ümumi cins və neytral cins. İsimlər həmçinin müəyyən və qeyri-müəyyən formalara malikdir.
Feillər
redaktəNorveç dilində feillər qrammatik şəxs və zamana görə dəyişir. Feillərin üç əsas forması vardır: infinitiv, indiki zaman və keçmiş zaman.
Lüğət
redaktəNorveç dili əsasən German mənşəli sözlərdən ibarətdir. Lakin, Latın, Fransız və İngilis dillərindən də bir çox borclanmış sözlər mövcuddur.
Yazı Sistemi
redaktəNorveç dili Latın əlifbası ilə yazılır və Norveç əlifbası 29 hərfdən ibarətdir. Əlifbada, İngilis dilində olmayan üç əlavə hərf var: Æ, Ø, Å.
Norveç Dilinin Beynəlxalq Statusu
redaktəNorveç dili, Avropa Birliyinin rəsmi dillərindən biridir və Språkrådet (Norveç Dil Şurası) tərəfindən tənzimlənir. Dil həmçinin, Skandinaviya ölkələri arasında vacib bir ünsiyyət vasitəsidir.
Norveç Dilinin Öyrənilməsi
redaktəNorveç dili, beynəlxalq səviyyədə öyrənilən bir dildir. Norveç hökuməti və müxtəlif qurumlar tərəfindən dil kursları və təlim proqramları təşkil olunur.
Mədəni Əhəmiyyəti
redaktəNorveç dili Norveç ədəbiyyatı, musiqisi, teatrı və kinosunda mühüm rol oynayır. Norveç ədəbiyyatı dünya miqyasında tanınır və bir çox məşhur yazıçılar, o cümlədən Henrik İbsen, Knut Hamsun və Sigrid Undset Norveç dilində yazmışdır.[5]
İstinadlar
redaktə- ↑ Språkrådet. Norwegian Language Council. Retrieved from: [1]
- ↑ Williams, Sarah. History of the Norwegian Language. Journal of Scandinavian Studies, 2019.
- ↑ Johnson, David. Phonology of Norwegian. Linguistic Journal, 2020.
- ↑ Green, Laura. Norwegian Grammar and Usage. Journal of Germanic Linguistics, 2018.
- ↑ Brown, Michael. Norwegian Literature and Culture. Cultural Studies Journal, 2018. ISBN 978-1-56789-012-3.
