Fosforlu Cevriye - Wikipedia

Romanda 1930-cu illərdə İstanbulun Galata məhəlləsində yaşayan bir küçə qızı Cevriyenin polisdən qaçan bir kişiyə olan sevgisindən bəhs olunur. Sadə dildə yazılmış əsərdə, cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrindən olan insanların obrazı yaradılmışdır. Roman dörd hissədən ibarətdir: "Polis bölməsində ayna var", "Qızın qolunda bir möhür var", "Gözlərindən bəllidir Cevriyəm" və "Qara bir sevginiz var". 1944-1945-ci illər arasında təfriqə halında yayınlanan romanın motivləri əsasında 1959-cu ildə “Fosforlu Cevriyə”, 1969-cu ildə isə “Mənə Fosforlu deyirlər” adı ilə film çəkilmişdir. 1968-ci ildə May Yayıncılık tərəfindən bir kitab kimi nəşr olunmuşdur. Müəllif 1972-ci ildə romanını ssenari şəklində işləyərək aktrisa Gülriz Sururiyə həsr etmişdir. Əsərə 2008-ci ildə bir musiqi mətni yazılmış və Gülriz Suririnin rəhbərliyi ilə Ankara Dövlət Teatrları tərəfindən səhnələşdirilmişdir.

Pozğun qadın olan Cevriyə, əlində heroin tutulduğuna görə sürgünə göndərilir, lakin sevdiyi adama qovuşmaq üçün sürgündən qaçır. Polis tərəfindən tutulduqda yenidən sürgün olunacağından qorxaraq polis bölməsinə girməyə qorxur. Vəziyyəti bilən dostu Top Melahət, onu dəstəkləyir və Cevriyənin qaçma planını izah edir. Müdirliyə aparılmaq üçün polis bölməsindən ayrıldıqda, başqa bir seks işçisinin ölümü ilə dərin sarsıntı keçirirlər. Bununla birlikdə, polis bölməsindən çıxarkən qoz çərçivəli güzgü qarşısında bir an bəzənməkdən vaz keçə bilmirlər. Cevriyə müdirliyə gedərkən Melahətin sayəsində qaçır və yenidən həbsə girməkdən xilas olur. Cevriyənin biləklərində manjet döymə var. Döyməsinə baxaraq keçmişini xatırlayır. Dənizdə oturduğu gəmilərin birində yuxuya getdiyi gün, yaşayış yeri və pulu olmadığı üçün, gəminin sahibi onu yüksək qızdırma içində taparaq evinə aparır və bir həftə baxır. Cevriyənin adını bilmədiyi bu adam sirli bir şəxsdir. Pəncərələri qalın pərdələrlə möhkəm bağlayır və hər gün anlaşılmayan şeyləri səssizcə evdən daşıyır. Sağaldıqdan sonra evdən çıxdıqda, Cevriyə geri qayıtmaq üçün icazə istəyir, amma kişi: “Nə gərək var?” cavabını alır. Ancaq sirli adamı görmək Cevriyə üçün böyük bir ehtiyac halına gəlir. O, sonra adamı yenidən tapa bilmir. çünki kişi naməlum səbəbdən həbsxanaya düşür. Qolunda bir qandallı döymə tutaraq ağrılarını yüngülləşdirməyə çalışır. Cevriyə davamlı olaraq onun evinə gedir. Özünü daimi həvəs içində hiss edir. Vaxt keçdikcə ürəyində Allaha ayırdığı yerin sirli adam tərəfindən işğal olunmağa başladığını hiss edir. Adamı həyatında yeri olmayan anasının, atasının, bacısının və həyat yoldaşının yerinə qoyur. Adamın edam cəzasına məhkum edildiyini öyrənir. Bir axşam əlinə verilən heroin paketləri onun həbsinə səbəb olur. Paketləri ona verənlərin adını vermir. Top Məlahət sayəsində xilas olunduqdan sonra yenidən adamın evinə qayıdır. Onun dostu Kərimlə görüşür. Ona yalvarır ki, adamı xilas etsin. Adamı sevdiyini etiraf edir. Gecələr Kərimlə görüşürlər və məhkumun bəzi əşyalarını dənizə atmağı planlaşdırırlar. Gecə bir mühafizəçi Cevriyəni görüb hərəkətlərindən şübhələnir. Onu izləyən və sandaletlərə atlayan keşikçidən qaçan Cevriyə, müvazinətini itirərək yıxılır və həyatını itirir.

Suat Dərvişin “Fosforlu Cevriyə” romanı Azərbaycanda ilk dəfə 1964-cü ildə Azərnəşr tərəfindən yayınlanmışdır. İkinci dəfə isə 1991-ci ildə Azərbaycan Ensiklopediyası Nəşriyyatında çap olunmuşdur. Romanı Azərbaycan türkcəsinə B.Cəfərov uyğunlaşdırmışdır.

• Məhəbbətin hökmü (film, 1998)