Etnometodologiya - Wikipedia
Etnometodologiya — sosial elmlərdə insanların gündəlik həyatda sosial qarşılıqlı əlaqələri necə başa düşdüklərini və bunları necə strukturlaşdırdıqlarını öyrənən bir tədqiqat istiqamətidir. Bu yanaşma, 20-ci əsrin ortalarında amerikalı sosioloq Harold Garfinkel tərəfindən təqdim edilmişdir. Adı "etno" (xalq və ya qrup), "metod" (üsul) və "logiya" (öyrənmə) sözlərindən götürülmüşdür. Etnometodologiyanın əsas məqsədi, insanların gündəlik həyatlarında "adi" qəbul etdikləri davranışların, normaların və sosial qaydaların altında yatan struktur və mexanizmləri araşdırmaqdır.[1]
Etnometodologiyanın əsas prinsipləri
redaktəEtnometodologiya, sosial qarşılıqlı əlaqələri anlamaq üçün xüsusi yanaşma təklif edir. Bu sahənin əsas prinsipləri Harold Garfinkel tərəfindən təsnif edilmişdir.[2] İnsanlar gündəlik həyatlarında sosial reallığı daim istehsal edir və yenidən qururlar.[3] Sosial qaydalar və normalar sadəcə mövcud deyil; insanlar bu qaydaları öz qarşılıqlı əlaqələri vasitəsilə aktiv şəkildə yaradır. Adi görünən və təbii qəbul edilən davranışların altında sosial qaydalar və razılaşmalar mövcuddur. Etnometodologiya, insanların bu qaydaları necə "təbii" şəkildə həyata keçirdiyini araşdırır. İnsanlar öz davranışlarını və başqalarının davranışlarını müəyyən metodlar vasitəsilə izah edir. Bu metodlar, gündəlik sosial praktikaların mərkəzində dayanır.[4] İnsanlar öz ifadələrini və davranışlarını müəyyən bir kontekstdə mənalandırır. Davranışların mənası həmin davranışın baş verdiyi kontekstdən asılıdır. İnsanlar arasında qarşılıqlı anlaşma səviyyəsinə çatmaq üçün sözləşdirilmiş mənalar yaradır. Bu proses sosial qarşılıqlı əlaqələrin asanlaşmasını təmin edir. Sosial qarşılıqlı əlaqələrdəki qaydalar və normalar nəzəri deyil, praktikdir. İnsanlar bu qaydaları hərəkət əsnasında, gündəlik praktikada tətbiq edir. Sosial qaydaların və normaların nə qədər güclü olduğunu anlamaq üçün etnometodologiya bəzən "qayda pozma" eksperimentlərindən istifadə edir. Bu eksperimentlər insanların gündəlik həyat qaydalarına necə reaksiya verdiyini göstərir.[5][6]
Etnometodologiyanın Əhəmiyyəti
redaktəEtnometodologiya sosial elmlərdə gündəlik həyatın "sıradan" və "adi" tərəflərinə diqqət çəkir.[7] İnsanların bu cür normaları necə yaradıqları və həyata keçirdiklərini öyrənmək, sosial strukturların və qarşılıqlı əlaqələrin daha dərin səviyyələrini başa düşməyə kömək edir.[8]
Həmçinin bax
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ Psathas, G. (1995) Talk and Social Structure' and 'Studies of Work, in Human Studies, 18: 139–155.
- ↑ Garfinkel, H. (1984) Studies in Ethnomethodology, Polity Press, Cambridge.
- ↑ Wes W. Sharrock, Bob Anderson, R. J. Anderson (1986) The ethnomethodologists. London: Taylor & Francis. ISBN 0-85312-949-5. Page 18
- ↑ Rooke, J. & Seymour, D. (2005) 'Studies of Work: Achieving Hybrid Disciplines in IT Design and Management Studies', Human Studies 28(2):205–221. http://usir.salford.ac.uk/642
- ↑ Maynard, Douglas W.; Clayman, Steven E. "The Diversity of Ethnomethodology". Annual Review of Sociology. 17. 1991: 385–418. doi:10.1146/annurev.so.17.080191.002125. ISSN 0360-0572. JSTOR 2083348.
- ↑ Atkinson, Paul. "Ethnomethodology: A Critical Review". Annual Review of Sociology. 14. 1988: 441–465. doi:10.1146/annurev.so.14.080188.002301. ISSN 0360-0572. JSTOR 2083327.
- ↑ Cuff, E. C., Sharrock, W. W. & Francis, D.W. (2006) Perspectives in Sociology (fifth edition) Unwin Hyman, London.
- ↑ John Heritage, Garfinkel and Ethnomethodology, Cambridge:Polity. 1991.(ISBN 0-7456-0060-3). Page 1
