Bandunq - Wikipedia
Bandunq (sunda yazısı. ᮊᮧᮒ ᮘᮔ᮪ᮓᮥᮀ ) — İndoneziyanın Qərbi Yava əyalətinin paytaxtı. 2015-ci siyahıya görə İndoneziyanın Cakarta, Surabaya və Bekasi şəhərlərindən sonra 2,5 milyondan çox əhalisi olan dördüncü şəhəridir. Bundan əlavə Böyük Bandunq ölkənin 8 milyondan çox əhalisi olan üçüncü ən böyük metropoludur.[1] Cakartanın təxminən 140 km (87 mil) şimal-şərqində yerləşən dəniz səviyyəsindən 768 metr yüksəklikdə olan Bandunq İndoneziyanın digər şəhərlərdən daha çox il boyu soyuq temperatura malikdir. Şəhər dağları əhatə edən bir çay hövzəsində yerləşir. Bu topoqrafiya Niderland Ost-Hindi hökumətinin Bataviyadan (indiki Cakarta) koloniyanın kapitalını Bandunqa köçürməsinin əsas səbəbi olan təbii müdafiə sistemini təmin edir.
| Şəhər | |||||
| Bandunq | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Bandung | |||||
 | |||||
|
|||||
| 6°54′43″ c. e. 107°36′35″ ş. u.HGYO | |||||
| Ölkə |
 İndoneziya |
||||
| Bölgə | Yava | ||||
| Əyalət | Qərbi Yava | ||||
| Daxili bölgüsü | 8 şəhər rayonu, 30 rayon, 153 kənd | ||||
| Mer | Bambanq Tirtoyuliono (müvəqqəti) | ||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Əsası qoyulub | 1810-cu il | ||||
| İlk məlumat | 1488-ci il | ||||
| Əvvəlki adı | Bandoenq | ||||
| Sahəsi | 1876.8 km² | ||||
| Mərkəzin hündürlüyü | 768 metr | ||||
| Saat qurşağı | UTC+7 | ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi | 8 201 928 nəfər (2015) | ||||
| Milli tərkibi | Sundalılar,yavalılar,çinlilər və ərəblər | ||||
| Etnoxronim | bandunqlular | ||||
| Rəsmi dili | İndoneziya dili | ||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Telefon kodu | (+62) 22 | ||||
| Poçt indeksi | 40111–40973 | ||||
| Nəqliyyat kodu | D | ||||
| Digər | |||||
| Rəsmi rəsmi_saytıı | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Hollandiya müstəmləkəçiləri əvvəlcə XVIII əsrdə dağların ətrafında çay plantasiyaları qurmuş və əkin sahəsini kolonistlərin paytaxtı Bataviyaya (180 km (şimal-qərb) qədər) bağlamaq üçün bir yol çəkmişdilər. Bandunqun holland sakinləri bələdiyyə (gemeente) yaradılmasını tələb edirdi və Bandunq tədricən torpaq sahibləri üçün bir kurort şəhərinə çevrildi. Yaraşıqlı mehmanxanalar, restoranlar, kafelər və Avropa butikləri açıldı, dolayısı ilə "Parijs van Java" ləqəbi ilə (nid. "Yavanın Parisi") adlandırıldı.
İndoneziya 1945-ci ildə müstəqillik elan etdikdən sonra şəhər sürətli bir inkişaf və şəhərləşmə dövrünü yaşadı, Bandunq şəhəri hər kvadrat kilometr başına 16,500 adam olan metropoliten sahəsi kimi 8,5 milyondan çox adam üçün yaşayış sahəsi təşkil edirdi.[1] Yeni göydələnlər, yüksək mərtəbəli binalar, körpülər və bağlar inşa edilmişdir. Təbii resurslar, xüsusilə qorunan çay sahəsinin dağlıq villalara və daşınmaz əmlaka çevrilməsi nəticəsində ağır şəkildə istismar edilmişdir. Şəhərin bir çox problemi (tullantıların xaric edilməsi və daşqınlardan dolayı yol infrastrukturunun olmaması səbəbindən mürəkkəb bir nəqliyyat sisteminin olması) ilə qarşılaşmasına baxmayaraq, Bandunq hələ də çox sayda turist, həftəsonu gəzintiyə gələnlərin və İndoneziyanın digər bölgələrindən gələn miqrantları cəlb edirdi. Şəhər 2017-ci ildə ASEAN ölkələrindəki digər böyük şəhərlər arasında ən təmiz havanın olması üçün regional ekoloji davamlılıq mükafatı qazandı.[2] Şəhər həmçinin "Smart City" kimi tanınaraq, sosial media da daxil olmaqla hökumətin xidmətlərini yaxşılaşdırmaq üçün texnologiyadan istifadə edərək, hakimiyyət orqanlarını daşqın və ya tıxaclar kimi mövzularla xəbərdar edir.[3][4]
Bandunq konfransı kimi tanınan ilk Asiya-Afrika Konfransı 1955-ci ildə Prezident Sukarno tərəfindən Bandunq şəhərində keçirilmişdir. Beynəlxalq hava limanının yenidən qurulması 2016-cı ildə başa çatmışdır.[5]
Coğrafiyası
redaktəCakartanın 180 km (110 mil) cənub-şərqində yerləşən Qərbi Yava əyalətinin paytaxtı Bandunq İndoneziyanın üçüncü ən böyük şəhəridir. Dəniz səviyyəsindən 768 metr (2,520 ft) yuxarıdır və 2,400 metr (7,900 fut) yüksəklikdə keçən Tertiary və Quaternary vulkanik ərazi ilə əhatə olunur.[6] Bandunq düzənliyinin 400 km2 düzü Bandunq hövzəsinin 2,340,88 kvadrat kilometr (903,82 kv. M.) genişliyində yerləşir; hövzəsi Bandunq, Cimahi şəhəri, Bandunq inzibati ərazisi hissəsi,Qərbi Bandunq inzibati ərazisi hissəsi və Sumedanq inzibati ərazisi hissəsidir.Hövzənin əsas çayı Citarumdur; şöbələrindən biri olan Cikapundunq, Dayeuhkolotta təkrar Citarum ilə birləşməmişdən əvvəl şimaldan cənuba Bandunqu ayırır.[7] Bandunq hövzəsi 6,147 milyon m³ (217,1 milyard kub metr) yeraltı suyu şəhər üçün böyük bir su anbarı olan içməli su, sulama və su təsərrüfatı üçün əhəmiyyətli bir qaynaqdır.Bandunqun şimal seqmenti şəhərin digər hissələrindən daha həssasdır və Tanqkuban Perahu vulkanı (Tanqkuban Perahu sözü 'yuxarı aşağı qayıq' deməkdir) şəhərin şimaldan görüləcək kəsilmiş düz pik şəklində görünür. Uzun müddətli vulkanik fəaliyyət şimalda bol düyü, meyvə, çay, tütün və qəhvə əkinlərinə uyğun məhsuldar allüvial düzənlik yaratmışdır. Cənub və şərqdə Cikapundunq çayının çökdürülməsinə səbəb olan allüvial torpaqlar üstünlük təşkil edir.
Geoloji məlumatlar göstərir ki, Bandunq hövzəsi Pledazosen dövründə[8] 3000-4000 metr (9.800-13.100 fut) qədər qalxmış, Sunda dağları kimi tanınan qədim bir vulkanda yerləşir. İki böyük miqyaslı püskürmə baş verdi; ilk hövzəni və ikincisi (əvvəlki 55,000 il əvvəl) Citarum çayını maneə törətdi və hövzəni "Bandunqun Böyük Tarixi Gölü" adlanan bir gölə çevirdi.[9] Göl quruduldu; bu səbəblərdən də geoloqlar arasında davam edən müzakirə mövzusuna çevrildi.[10][11]
Tarixi
redaktə
Müstəmləkə Niderland Ost-Hindi dövründə şəhərin adı Bandoenq idi.
Arxeoloji tapıntılar vasitəsilə Cikapundunq çayının sahillərində və Bandunq köhnə gölünün ətrafında uzun müddət əvvəl yaşamış Homo erectusspecies tipinə baxmayaraq, əraziyə aid ən qədim yazılı mənbə 1488-ci ilə aiddir.[12] XVII və XVIII əsrlərdə Hollandiyanın Niderland Ost-Hind Şirkəti (VOC) Bandunq bölgəsində plantasiyalar yaratmışdır.
1786-cı ildə Batavia (indi Cakarta), Boqor, Cianjur, Bandunq, Sumedanq və Cirebon birləşdirən bir təchizat yolu inşa edilmişdir. 1809-cu ildə fransız imperator Napoleon Bonapart Hollandiya və onun müstəmləkələri daxil olmaqla Avropanın çoxunun fəthindən sonra Hollandiyanın Indyas qubernatoru H.V. Daendels, Hindistanda İngilislərə qarşı müdafiə etmək üçün Yava müdafiə sistemlərini inkişaf etdirir. Daendels qərbdən Bandunqu keçən Yavanın şərq sahillərinə qədər təxminən 1000 km (620 mil) məsafədə olan bir yol çəkmişdir.[13][14]
1810-cu ildə yol Bandunqda qoyulmuş və Asiya-Afrika küçəsinin indiki yeri olan De Groote Postweg (və ya Böyük Post Yolu) adlandırılmışdır. Daendelsin əmrlərinə əsasən, o vaxtlar Bandunq reqlamentinin baş idarəçisi olan "RA Wiranatakusum" II cənubda Krapyakdan bir neçə müqəddəs şəhər quyusunun yaxınlığına (Sumur Bandunq) yaxınlaşdı.Şəhər meydanı (alun-alun). Mistik bir mühitə malik olduğuna inanan Tangkuban Perahu dağına baxan pendopo (ictimai-rəsmi görüş yeri) ilə klassik Sunda üslubunda[15] dalem (saray), masjid agung (böyük məscid) və pendopo tikdi.
1880-ci ildə Batavia ilə Bandunq arasındakı ilk böyük dəmir yolu tamamlandı,[16] Bandunqda yüngül sənaye inkişaf etdirildi.Xidmətləri və təchizatçıları təmin etmək üçün şəhərə girdi. Qatar stansiyasına bitişik ərazilər hələ də köhnə Çinatoun rayonu kimi tanınır. 1906-cı ildə Bandunqa gemeente (bələdiyyə) statusu və sonra iyirmi il sonra stadsgemeente (şəhər bələdiyyəsi) verildi.
1920-ci illərin əvvəllərində Niderland Ost-Hindi hökuməti Bataviadan Bandunqa kapitalını hərəkət etdirməyi planlaşdırırdı. Buna görə bu onillikdə Hollandiya müstəmləkə hökuməti hərbi hissələr, mərkəzi hökumət binası (Gouvernment Bedrijven, indiki Qedunq Sate) və digər hökumət binalarının tikintisinə başlandı. Buna baxmayaraq, bu plan İkinci Dünya müharibəsi ilə əlaqədar dayanmışdı, bundan sonra hollandiyalılar İndoneziya Müstəqillik Bəyannaməsi səbəbindən öz koloniyasını yenidən qura bilmədi.
Bandunq ətrafını əhatə edən Parahyanqan dağlarının məhsuldar ərazisi məhsuldar çay plantasiyalarını cəlb edirdi. On doqquzuncu əsrdə Franz Junqhuhn cinchona (kina) zavodunu yaratdı.[17] Böyük ağcaqanadlarla əhatə olunmuş, soyuq havası olan yüksək mənzərəsi ilə Bandunq eksklyuziv Avropa meydançasına çevrildi.[18] Zəngin əkin sahibləri həftə sonları şəhərə baş çəkib, paytaxtdan Batavia şəhərində qadınları və iş adamlarını cəlb edirdilər. Braqa Küçəsi kafe, restoran və butik mağazalarla birlikdə prospekt küçəsinə çıxırdı. Savoy Homann və Preanger adlı iki incəsənət dekorativ üslubda mehmanxana, Konkordia Cəmiyyətinin yaxınlığında, böyük bir balet salonu və teatr ilə zəngin bir klub binası inşa edilmişdir.
1945-ci ildə İndoneziya İstiqlalından sonra Bandunq Qərbi Yava əyalətinin paytaxtı təyin edildi. 1945-1949-cu illərdə Niderland Ost-Hindindəki koloniyalarını geri almaq istəyən Hollandiyaya qarşı müstəqillik mübarizəsi əsnasında bəzi ağır döyüşlər Bandunq və ətrafında baş vermişdir. II Dünya müharibəsi sonunda hollandiyalı qoşunlar Yavada deyildilər. Hollandiyanın müstəmləkəçiliyini yenidən bərpa etməyə kömək etmək üçün İngilislər Yavanın böyük şəhərlərindəki hərbi istehkamlarını qurmağa başladılar və ingilis əsgərləri Bandunq şəhərindən çıxmaq üçün indoneziyalı döyüşçülər üçün ultimatum verdilər. Buna cavab olaraq, 24 mart 1946-cı ildə Bandunqun cənub hissəsindən əksər döyüşçülər ayrıldığından qəsdən, Bandung Lautan Api və ya 'Bandunq dənizi yanğınını' kimi tanınan hadisəni törətdilər.[19]
1955-ci ildə Bandunq konfransı kimi tanınan ilk Asiya-Afrika Konfransı İndoneziya prezidenti Sukarno tərəfindən Bandunqda keçirilmişdir və Asiya və Afrikadan iyirmi doqquz müstəqil ölkəni təmsil edən dövlətlərin başçıları iştirak etmişdir.[20] Konfrans yeri "Gedung Merdeka", keçmiş Konkordia Cəmiyyət binası idi. Konfrans dünya sülhünün təşviqi və müstəmləkəçiliyə qarşı müxalifətin təşviqi üçün 10 bəyannaməni elan etdi və Bandunq Bəyannaməsi olaraq bilinir. Dünya siyasətini reallaşdırdıqları bütün dünyada millətçilik və dekolonizasiya hərəkatlarının dalğası izlədi. Konfrans həmçinin insanlığın tarixində rəngli insanların ilk beynəlxalq konfransı idi.[21] The conference was also the first international conference of people of color in the history of mankind.[22] Müəllif Riçard Rayt "Rəngli pərdə" adlı kitabında dünyanın rəngli insanları üçün konfransın epik mənasını verdiyini iddia edir.
1987-ci ildə şəhər sərhədi "Böyük Bandunq" (Bandung Raya) planı köhnə şəhərdəki əhali sıxlığını aradan qaldırmağa çalışaraq şəhər xaricində yüksək konsentrasiya inkişaf zonalarının köçürülməsi ilə genişlənmişdir. Bu inkişaf əsnasında şəhərin əsas hissəsi köhnə binaların yıxıldığı, çox miqdarda qruplaşmaqda və rezonanslı vəziyyətdə qaldıqları,böyük zəncirli süpermarketləri, mərkəzləri, bankları və hündür inkişafları ilə ticarət zonalarına çevrilmişdir.
2005-ci ildə Bandunq şəhərində bir sıra Asiya-Afrika Konfransı keçirilmişdir. İndoneziya prezidenti Susilo Bambanq Yudhoyono , Çin prezidenti Hu Cintao, Hindistanın baş naziri Manmohan Sinqh, Cənubi Afrika Respublikasının prezidenti Thabo Mbeki, Nigeriya prezidenti Obasanyo və digər nüfuzlu şəxslər iştirak etmişdir.[23]
İqlimi
redaktəBandunq Köpen iqlim təsnifatına əsasən tropik musson iqlimini yaşayır, ən kəskin aylıq çöküntülərin miqdarı subtropik iqlimi ilə əlaqədar 60 millimetrdən (2.4 hektardan) aşağıdır. Yağış ayı fevral ayı ilə müqayisədə 255.0 millimetr, ən kəskin ay isə sentyabr ayı ümumi 50.0 millimetr təşkil edir. İl ərzində orta temperatur İndoneziyanın əksər şəhərlərindən yüksəklik təsirinə görə daha soyuq olmağa meyillidir. Ekvator ətrafındakı yerə görə il ərzində orta temperatur yalnız az fərqlidir.
İdarəçilik
redaktə
1906-cı ildə şəhər ərazisi 19,22 kvadrat kilometr (7,42 kvadrat mil) idi və 1987-ci ilə qədər 167,2965 km2 -ə qədər genişləndi.[24] Şəhər idarəsi 30 rayon (kecamatan) və 153 kənd (kelurahan) bölünür.[25] İnkişaf məqsədləri üçün 30 rayonun 8 şəhərətrafı bölgəyə bölünməsi Bandunq şəhərinin şəhər rayonları Arcamanik, Cibeunyinq, Kerees, Kordon, Gedebaqe, Ucunqberunq, Boconaqara və Teqaleqa. Bələdiyyə başçısı (walikota) şəhər rəhbərliyinə rəhbərlik edir. 2008-ci ildən bəri şəhər sakinləri birbaşa bələdiyyə başçısı seçirlər.Daha əvvəl bələdiyyə başçıları şəhər şurası-Regional Xalq Məclisi (DPRD) tərəfindən namizəd göstərilmiş və seçilmişdir. 2003-cü ilədək şəhər rəhbərliyinin ümumi sayı 20163 idi.
Bandunq şəhəri aşağıdakı cədvələ müvafiq əhali ilə 30 rayona (kecamatan) bölünmüşdür.[26] (kecamatan), listed below with their populations at the 2010 Census:[27]
Arcamanik regionu
- Antapani (72,006)
- Arcamanik (65,607)
- Mandalayati (60,825)
Boynoqra regionu
- Andir (94,361)
- Cicendo (96,491)
- Sukayadi (104,805)
- Sukasari (79,211)
Cibeunyinq regionu
- Bandunq Vetan (29,807)
- Cibeunyinq Kaler (68,807)
- Cibeunyinq Kidu (104,575)
- Cidadap (56,325)
- Coblonq (127,588)
- Sumur Bandunq (34,486)
- Qedebaqe (34,299)
- Rancasari (72,406)
Karees regionu
- Batununqqal (116,935)
- Kiaracondonq (127,616)
- Lenkqonq (69,307)
- Reqol (79,316)
Kordon regionu
- Bandunq Kidul (57,398)
- Buahbatu (92,140)
Teqaleqa regionu
- Astanaanyar (66,658)
- Babakan Ciparay (143,203)
- Bandunq Klon (138,644)
- Boyonqloa Kaler (117,218)
- Boyonqloa Kidul (83,600)
Uyunqberunq regionu
- Cibiru (67,412)
- Cinambo (23,762)
- Panyileukan (37,691)
- Uyunq Berunq (72,414)
Demoqrafiyası
redaktə2005-ci ildə Bandunq əhalisi 2.290.464 nəfər, sıxlığı 13.693 / km2 idi.[28] 2010-cu ilin may ayı siyahıyaalınması zamanı 2,394,873 nəfər hesablanmışdır.[29] İndoneziya Statistika İdarəsinin məlumatlarına əsasən 2014-cü ildə 2,470,802 nəfər[30] əhalisi olan Bandunq İndoneziyanın üçüncü böyük şəhəri olmuşdur.
Bandunq əhalisinin əksəriyyəti sundalılardır. Yavalılar ən böyük azlıqdır və əsasən yaxınlıqdakı Mərkəzi Yava və Yavanın şərq hissəsindəndirlər. Digər azlıqlara minanq, minahasan, çin, batak, malay, koreyalı, hindli və yaponlar daxildir. Bandunq digər İndoneziya şəhərləri ilə müqayisədə də əhəmiyyətli dünyəvi cəmiyyətlərə malikdir.
Texniki problemlərə görə qrafiklər müvəqqəti olaraq söndürülüb. |
| ||||||
Memarlıq
redaktəQədim binalar
redaktəBandunq Hollandiyanın müstəmləkəçilik arxitekturasının çoxsaylı nümunələrinə malikdir;xüsusilə tropik Art Deko, Yeni Hind Üslubu adlandırdı. Henri Maclayn Pont hər bir memarlıq üslubunun yerli mədəni ənənələrlə birləşdirilməsinin vacibliyini bilmək üçün ilk hollandiyalı memarlar arasında idi. Müasir arxitekturanın yerli tarix və yerli elementlərlə qarşılıqlı əlaqə yaratması lazım olduğunu vurğuladı.[31] 1920-ci ildə Pont Hollandiyanın Şərqi Hindistandakı "Technische Hogeschool te Bandung" (indiki Bandunq Texnologiya İnstitutu) universitetində ilk texniki universitet üçün nəzərdə tutulmuş və planlaşdırılmış binalardan sonra universitetin Memarlıq professoru adına layiq görülmüşdür. Ecazkar yerli "sunda" üslubunda inşa olunan tavan universitetin mərasim zalının yuxarı hissəsini bəzəyir.
Eyni ildə hollandiyalı bir başqa memar J Gerber "Gouverment Bedrijven'i" (Hökumət Şirkətləri) sanki Bataviadan Bandunqa hərəkət etmək üçün müstəmləkəçi hökumət planına uyğun olaraq hazırlamışdı. Bina Qərb və Şərq memarlıq üslubları arasında, xüsusən də qanadlarda arxa strukturların İtaliyanın Rönesans üslubu və orta hissədə Yavada aşkar olan "pendopo" kimi quruluşlar arasında harmonik bir qarışığın nümunəsidir. Bina damda seçilmiş kiçik satay (yerli mətbəxə aid yemək) şəklindəki quruluşa əsaslanan Qedunq Sate kimi tanınır və bu gün Qərbi Yava əyalət hökumətinin və Nümayəndələr Palatasının baş ofisi kimi istifadə olunur.
Müasir və doğma ənənənin memarlıq qarışıqlığını şəhər izləri ilə formalaşdıran bu üslub bir neçə hollandiyalı memarlar tərəfindən əks olunmuşdur. 1930-cu illərdə Bandunq yeni memarlıq dizaynları ilə sınaqdan keçirən çoxlu holland memarlar sayəsində memarlıq laboratoriyası kimi tanındı. Albert Aalbers DENIS bankını (1936) dizayn etdirərək, Savoy Homann mehmanxanasını (1939) yeniləyərək "Art Deko"da müasir üslubu tərtib etdi. C.P.V. Şumaxer Villa İsola (1932), Hotel Preanger (1929), regional hərbi qərargah (1918), Gedung Merdeka (1921) və ITB Rektorluq binası (1925) də daxil olmaqla rəsm əsərlərini güclü bir şəkildə təsvir etmiş memarlardır.
Müasir yüksək mərtəbəli binalar
redaktəBandunq çox sayda köhnə Hollandiyanın memarlıq binaları ilə tanınsa da, şəhərdə son zamanlar yüksək mərtəbəli binaların artımı müşahidə edilir. Hal-hazırda şəhərdə 100-dən çox yüksək yüksək mərtəbəli bina var və daha çox tikinti və ya planlaşdırılır.[32]
Mədəniyyət
redaktəBandunq İndoneziyanın əsas və əhəmiyyətli mədəni mərkəzi hesab olunur. Ətrafdakı Qərbi Yava əyalətinin əksəriyyəti sundalardır. Sunda dili tez-tez ilk dil kimi danışılır və küçələrdə, məktəbdə, universitetdə, iş və bazarda ünsiyyət üçün qeyri-rəsmi dil kimi istifadə olunur.İndoneziyanın milli dili bir çox etnik birlik arasında ünsiyyət vasitəsi kimi rəsmi dil və hökumət dili olaraq istifadə olunur.
Turizm
redaktəBandunq Cakarta sakinləri üçün məşhur bir həftəsonu gəzintisi yeridir. Şəhərin bir sıra yerləri sərin iqlimi, müxtəlif yeməkləri,qolf sahələrində və zooparklarda olan daha az bahalı geyim mağazalarıdır.[33] Bandunq həmçinin Malayziya və singapurlu turistlər üçün ucuz tekstil və moda məhsulları səbəbindən məşhur alış-veriş yeridir .[34]
1990-cı illərdə yerli dizaynerlər Cihampelas prospekti boyunca Denim geyim mağazalarını açdılar və "cins küçəsi"nə çevrildi. Şəhər digər böyük şəhərlərdən olan insanları yerli marka əşyalarından daha ucuz olduğu üçün yerli moda malları almaq üçün cəlb edir.[35] Cihampelas prospektinin yanında Riau prospekti, Setiabudi prospekti və Djuanda prospektində (Daqo adı ilə tanınan) yerləşən tekstil fabrikaları, sisa ixracatı (atılmış və ya çox istehsal edilmiş ixrac keyfiyyətli maddələr) satılan sahələri birləşdirən satış yerləri açılmışdır.[36]Trans Studio Mall, Bandung Indah Plaza, Cihampelas Walk, Paris Van Java Mall və 23 Paskal Ticarət Mərkəzi Bandunqun məşhur alış-veriş mərkəzləridir.
Bandunq yaxınlığında əhəmiyyətli turistik sahələr şimala Tangkuban Prahu vulkan kraterini, Kawah Putihvolcano gölünü və Patenqqanq gölünü, şəhərin cənubundakı 50 kilometr (31 mil) məsafədə çay plantasiyası ilə əhatə olunmuşdur.
Bandunq hövzəsini dağlıq ərazidə açıq şəkildə görmək üçün qonaqlar Bongkor qorunan meşə sahəsinə,(kawasan hutan lindung) Padisuka və Cicaheumdan şimala qədər olan Carinqin Tilu kimi tanınan ərazidə Qərbi Manglayang dağının yamaclarında Saung Daveunq və Arcamanikə səfər edir. Meşə dəniz səviyyəsindən 1500 metr yüksəklikdə yerləşir və Perhutani hökumət korporasiyası tərəfindən qorunan şam ağacları ilə örtülüb və şəhərdən 30 dəqiqə məsafədə dayanır.[37][38] Şəhərdə Taman Hutan Raya Ir. H. Djuanda. Cicaheum ərazisində həmçinin, Puncak Bintang adlı nəhəng ulduzun heykəli və onun heykəlləri ilə məşhur olan turist yeri olan Bukit Moko ev sahibliyi edir. Bandunq "Bandunq Geologiya Muzeyi", "İndoneziya Poçt Muzeyi", "Sri Baduqa Muzeyi" və "Asiya-Afrika Konfrans Muzeyi" kimi turistlər tərəfindən ziyarət edilməli olan bir neçə muzeyə malikdir.
.jpg)
İdman
redaktə
Bandunq İndoneziya futbolunun ən yüksək səviyyəli Liga 1 (əvvəllər İndoneziya Super Liqası (ISL) adı ilə tanınan) peşəkar futbol klubu olan Persib Bandunqun ev şəhəridir. Bandunqda digər məşhur idman növü badminton da daxildir. JNE Bandung Utama "İndoneziya Basketbol Liqası"nda yarışır və GOR Citra Arenada ev oyunlarını oynayır. Lembanq və Doqoya qədər gedən yollar, həftəsonu ərzində dağ velosipedi üçün məşhur marşrutlardır, xüsusilə Jalan Ir.H.Djuanda bazar günü səhər saatlarında avtomobil üçün sərbəst gün verilmişdir.[39] Bandunq ətrafında yerləşən təpələrdə bir neçə qolf meydançası vardır.
Mətbuat
redaktəBandunq Pikiran Rakyat, Qalamedia və Tribun Cabar da daxil olmaqla bir neçə yerli gündəlik qəzetə sahibdir.Trans7, Trans TV, NET, TVOne, RCTI, SCTV, Indosaar, ANTV, MNCTV, GTV, Metro TV, RTV Bandung , Kompas TV Jawa Barat və TVRI televiziya kanalları fəaliyyət göstərir. Radio stansiyası Bandunq, INTV Bandunq (bir INTV Network) yayımlanır. Kabel televiziyası CNN, BBC, Fox (kanal), MTV, CNBC, Bloomberg, CGTN, NHK, SBS, CNA və daha bir çox beynəlxalq kanallara xidmət göstərən bir neçə xidmət provayderi tərəfindən geniş yayılmışdır.
Nəqliyyat
redaktəYollar
redaktəBandunqa Cakartadan avtomobil yollarıyla əlaqə var. Cipularang Toll Yolu adlanan şəhərlərarası quru yolu Cakarta, Karavanq, Purvakarta, Padalaranq və Bandunqu birləşdirən bu yol 2005-ci ilin may ayında başa çatmışdır və yolla paytaxtdan Bandunqa çatmaq üçün ən sürətli yoldur.Avtomobil sürülmə müddəti orta hesabla təxminən 1,5 saat təşkil edir. Puncak marşrutu (Cakarta-Cianjur / Sukabumi-Bandunq), Purvakarta marşrutu (Cakarta-Cikampek-Purvakarta-Cikalonq Vetan-Padalaranq-Cimahi-Bandunq) və Subanq marşrutu (Cakarta-Cikampek-Subanq-Lembanq- Bandunq). Şəhərlərdən daha şərqdən (Cirebon, Taşkmalaya və Mərkəzi Yava əyaləti) Bandunq əsas şəhər yolu kimi istifadə oluna bilər.
Pasupati körpüsü şərq-qərb nəqliyyat üçün şəhərdə yol tıxacını aradan qaldırmaq üçün tikilmişdir. 2.8 kilometrlik (1.7 mil) kabelli körpü Cikapundunq vadisində yerləşir. 30-60 metr (98- 197 fut) genişlikdədir və gecikmələrdən sonra Küveytə maliyyə yardımı ilə 2005-ci ilin iyununda tamamlandı.[40] Körpü Bandunq əhatəli şəhər içi magistral yollarının bir hissəsidir.
İctimai nəqliyyat
redaktəTaksi və mobil nəqliyyat vasitəsi geniş yayılmışdır. Toplu daşımaların əsas vasitəsi anqkot (anqkutan 'nəqliyyat' və kota 'şəhər') adlı mikroavtobus tərəfindən həyata keçirilir. Onlar şəhər daxilində bir çox marşrutlara xidmət edir, lakin əsas nəqliyyat vasitəsi kimi rahat olmağına baxmayaraq ucuzdur.[41] Anqkot marşrutlarını tapmaq üçün məlumatları sürücülər və ya terminallar vasitəsilə əldə etmək olar. Damri adlanan şəhərə aid olan avtobuslar daha yüksək tutumlu marşrutlarda fəaliyyət göstərir. Bandunq şəhərlərarası avtobus terminalına sahibdir: qərbdən avtobuslar Leuipipanjangdan və şərqdən gələn avtobuslar Cicaheumdan xidmət edir. Hər ikisi də tam gücü ilə əvəzlənir və 15 hektar (37 hektar) ərazidə Gedebaqedə yeni bir terminal ilə əvəz olunacaq, bundan sonra köhnə terminallar daxili şəhər terminalları kimi fəaliyyət göstərəcək. Yeni terminal Gedebaqe konteyner limanının yaxınlığında yerləşən Gedebaqe dəmir yolu stansiyasının yanında yerləşir.[42]
Hava nəqliyyatı
redaktəBandunq Huseyn Sastraneqara Beynəlxalq Hava Limanı Batam, Pekanbaru, Medan, Bandar Lampunq, Surabaya, Cokyakarta, Denpasar, Semaranq, Bancarmasin, Makassara və həmçinin Kuala-Lumpur və Sinqapurdan beynəlxalq xidmətlərə birbaşa daxili uçuşlar edir. Hava limanı Dirqantara aerokosmik kompleksi və Dirqantara Sərgi sahəsi yaxınlığında yerləşir. Macalenqka inzibati ərazisindəki Kertacati Beynəlxalq Hava Limanı Huseyn Sastraneqara Beynəlxalq Hava Limanının əvəzinə inşa edilir.[43][44]
Dəmiryolu
redaktəBandunq iki böyük dəmir yolu stansiyası Bandunq və Kiaracondonq stansiyalarına malikdir. Digər kiçik stansiyalar Cimindi, Andir, Ciroyom, Cikudapateuh və Gedebaqe stansiyalarıdır (yalnız yük xidməti üçün). Dəmiryol xətləri Bandunqu Cianjur, Cakarta, Purvakarta, Bekasi, Karavang və Çikampek bölgələrinə və Surabaya, Malanq, Yogyakarta və Soloyu şərqə birləşdirir. Bu da Cimahi, Padalarang, Rancaekek, Cicalengka və Cileunyi şəhərətrafı ərazilərdə yaşayan insanlar üçün də əsas nəqliyyat vasitəsidir.[45]
Elm və təhsil
redaktəBandunq və bir neçə dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən və idarə olunan orta məktəblər (SMP Negeri), dövlət litseyləri (SMA Negeri) və özəl məktəblər vardır. Ən azı on altı universitet, üçü dövlətə məxsus və 45 peşə məktəbi şəhərdə mövcuddur. Sosial elmlərdən və texnologiyadan turizm təhsilinə qədər təhsil bu universitetlərin birində tapıla bilər.
Kolleclər və universitetlər
redaktəBandunqda yerləşən universitetlər arasında Institut Teknologi Bandung (Bandung Texnologiya İnstitutu), Universitas Padjadjaran (Padjadjaran Universiteti), Parahyangan Katolik Universiteti, Universitas Islam Bandung (Bandunq İslam Universiteti), Universitet Kristen Maranatha (Maranatha Xristian Universiteti), Universitas Islam Nusantara (Nusantara İslam Universiteti), Universitet Pendidikan İndonesia (İndoneziya Təhsil Universiteti), Universitas Islam Negeri Sunan Gunung Djati (Sunan Qununq Dcati İslam Dövlət Universiteti), Universitas Pasundan (Pasundan Universiteti), Institut Teknologi Telkom (Telkom Texnologiya İnstitutu), Politeknik Negeri Bandung (Bandung Dövlət Politexnik) və Sekolah Tinggi Pariwisata Bandung (İndoneziya Bandunq İnstitutu), İndoneziyadakı ixtisas sahələrində ən yaxşı universitetlər arasında sayılır. 1920-ci ildə təsis edilən İnstitut Teknologi Bandung İndoneziyanın ən qədim və ən prestijli texniki universitetidir. Universitas Pendidikan İndonesia (1954-cü ildə yaradılan IKIP Bandung) İndoneziya müstəqilliyindən sonra yaradılan və hazırda ölkədə aparıcı təhsil müəssisəsi olan ali təhsil müəssisələrindən biridir. Universitas Padjadjaran (1956-cı ildə yaradılan) Tibb, Hüquq, Rabitə və İqtisadiyyat sahələrində ölkənin ən yaxşı universitetlərindən biri sayılır.
İbtidai və orta məktəblər
redaktəBeynəlxalq məktəblər-
- Bandung Alliance Intercultural School
- Bandung Independent School
- Bandung Japanese School
- Bina Bangsa School Bandung
- Stamford School
- Deutsche Schule Bandung[46] (fasiləsiz)
Rəsədxanalar
redaktəBandunqun şimalında Bosscha Rəsədxanası İndoneziyanın yeganə rəsədxanasıdır. 1923-cü ildə başlanmış və 1928-ci ildə başa çatmışdır. 1922-ci ildə Bosscha Rəsədxanasından ilk beynəlxalq nəşr dərc olunmuş və 1959-cu ildən Bandunq Texnologiya İnstitutunun Astronomiya departamentinin hissəsi kimi fəaliyyət göstərmişdir.
İqtisadiyyat
redaktəBandunq iqtisadiyyatı əsasən turizm, biznes, yaradıcılıq sənayesi, yüksək texnologiyalı istehsalat sənayesi və təhsil müəssisələri, texnologiya, pərakəndə xidmət, maliyyə xidmətləri, əczaçılıq şirkətləri və ərzaq istehsalından ibarətdir.
Bandunq təxminən 50 yüksək təhsil müəssisəsinə malikdir və İndoneziyada təhsil üçün ən populyar yerlərdən biridir. Sakit yaşayış yeri olan Daqo Daqo prospekti boyunca tikilmiş möhtəşəm kafe və restoranları olan mühüm biznes və əyləncə mərkəzinə çevirmişdir. 1990-cı illərin əvvəllərində Cihampelas Prospekti məşhur geyim mağazası mövqeyinə gəldi və bu günə qədər qalır.
Yaradıcı mədəniyyət bəzi Bandunq iqtisadiyyatının növlərini formalaşdırırdı. "Distro" kimi tanınan kiçik biznes yerli dizaynerlər tərəfindən qeyri-markalı məhsullar satır. Kitablar, jurnallar, moda məhsulları və digər aksessuarlar tipik distro məhsullardır. Distros gənclər ilə məşhurdur və fəlsəfə dövründə özlərini fabriklərdən uzaqlaşdırır. Distros fərdi dizaynerlərdən və gənc sahibkarlardan yaranır, fabrik çarxlı məhsulları genişmiqyaslı geyim fabriklərindəndir.[47]
Bandunq şəhər rəhbərliyi ixtisas məhsulları üçün yeddi sənaye və ticarət sahəsini əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf etdirməyə razılaşdı.[48]
- Binonq Cati toxuculuq sənayesi və ticarət mərkəzi
- Cigondevah Toxuculuq Ticarət Mərkəzi
- Cihampelas Cins Ticarət Mərkəzi
- Suci (T and Oblong) Köynək Sənaye Mərkəzi
- Cibaduyut Ayaqqabı Sənaye Mərkəzi
- Cibuntu Tofu və Tempeh Sənaye Mərkəzi
- Sukamulya Sukacadi Gəlincik Sənaye Mərkəzi
Bandunq şəhəri 2015-ci ildə qatıldığı UNESCO Yaradıcılıq Şəhərlər Şəbəkəsinin bir hissəsi olmuşdur.[49]
Ekoloji məsələlər
redaktəŞəhərin şimalındakı su anbarı Bandunq üçün su rezervi kimi xidmət edir, lakin ərazi əsaslı yaşayış yeri kimi salınmışdır. Bu sahəni qorumaq üçün bir neçə cəhd olub, o cümlədən Cuanda Milli Parkın yaradılması.Lakin inkişaf davam edir. Bandunqun cənubundakı müntəzəm daşqınlar da davam edən bir problemdir.[50]
2005-ci ilin ortalarından etibarən Bandunq ətraf mühitə təsir göstərən bir faciə ilə üzləşdi. Zibillərin təsiri, xəstəliyin yayılması,suyun çirklənməsi və ciddi hava çirkliliyinə səbəb oldu. Vilayət hökuməti zibil problemini həll etmək cəhdləri bu günə qədər uğursuz olub.[51] The accumulation of 8,000 m3/d (3,300 kub fut/ks) of domestic garbage piled up, causes severe air pollution by local burning, the spread of disease, and water contamination. The provincial government has so far failed in its attempts to solve the garbage issue.[52][53]
Buna baxmayaraq, 2015-ci ildə ölkədə ən az çirklənmiş şəhər olaraq 2017-ci ildə daha bir regional mükafat da ASEAN ölkələrindəki digər böyük şəhərlər arasında ən təmiz havası olan şəhər kimi verilmişdir.[54]
Qardaşlaşmış şəhərlər
redaktə
Mükafatlar
redaktə- 1997:Adipura Award-İndoneziyanın ən təmiz şəhəri nailiyyətinə görə.[59]
- 2015:Adipura Award-İndoneziyanın ən təmiz şəhəri nailiyyətinə görə.[60]
Adipura bir kubok və bir mükafatdan ibarətdir
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 "Arxivlənmiş surət". 2015-10-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-16.
- ↑ "Bandung Wins Cleanest Air Award From Asean". Jakarta Globe. 1 February 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 September 2017.
- ↑ Chandran, Nyshka. "Architect-turned-mayor transforms his hometown into Indonesia's least bureaucratic city". CNBC. 13 September 2017. 31 March 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 January 2018.
- ↑ Valentina, Jessicha. "Bandung is Indonesia's leading smart city: Eco-architect". The Jakarta Post. March 2, 2017. 1 February 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 January 2018.
- ↑ "Archived copy". 4 fevral 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 fevral 2017.
- ↑ W.A. van der Kaars, M.A.C. Dam. "A 135,000-year record of vegetational and climatic change from the Bandung area, West-Java, Indonesia". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 117 (1–2). 1995: 55–72. doi:10.1016/0031-0182(94)00121-N.
- ↑ Setiawan Wangsaatmaja, Arief D. Sutadian and Maria A.N. Prasetiati. Groundwater Resource Management in Bandung // Sustainable Groundwater Management in Asian Cities. Institute for Global Environmental Strategies. 2 sentyabr 2006 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 avqust 2006.
- ↑ M.N. Kartadinata; M. Okuno; T. Nakamura; T. Kobayashi. "Eruptive History of Tangkuban Perahu Volcano, West Java, Indonesia: A Preliminary Report" (PDF). Journal of Geography. 111 (3). 2002: 404–409. doi:10.5026/jgeography.111.3_404. 23 August 2006 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 August 2006.
- ↑ Dam, M.A.C. "The Late Quaternary Evolution of the Bandung Basin, West Java, Indonesia". Ph.D. Thesis. Universiteit van Amsterdam. 1994.
- ↑ van Bemmelen, R.W. The Geology of Indonesia, Vol. 1A, General Geology. 1949.
- ↑ "Sangiangtikoro is not The Leaking Point of The Old Bandung Lake" (Indonesian). Pikiran Rakyat. 27 October 2005. 29 September 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 July 2006.
- ↑ B. Brahmantyo; E. Yulianto and Sudjatmiko. "On the geomorphological development of Pawon Cave, west of Bandung, and the evidence finding of prehistoric dwelling cave". JTM. 2001. 8 April 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 August 2008.
- ↑ "Pramoedya sheds light on dark side of Daendels highway". The Jakarta Post. 8 January 2006.
- ↑ Peter .J.M Nas; Pratiwo. "Java and De Groote Postweg, La Grande Route, The High Military Road" (PDF). University of Leiden. 2001. 27 March 2009 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 June 2009.
- ↑ Kunto, Haryanto. Wajah Bandung Tempoe Doeloe. Granesia. 1984.
- ↑ Soemardi, Ahmad R.; Radjawali, I. Creative culture and urban planning: The Bandung Experience (PDF) // The eleventh International Planning History Conference 2004. 2004. İstifadə tarixi: 21 August 2006.[daimi ölü keçid]
- ↑ "If Only Junghuhn Knows How Cinchona in Indonesia Becomes..." (Indonesian). Pikiran Rakyat. 7 iyun 2004. 17 May 2006 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 August 2006.
- ↑ "An Extremely Brief Urban History of Bandung". Institute of Indonesian Architectural Historian. 16 July 2006 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 August 2006.
- ↑ Sitaresmi, Ratnayu. "Social History of Bandung Lautan Api (Bandung Sea of Fire) 24 March 1946" (PDF). 3 June 2017 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 August 2008.
- ↑ Jamie Mackie, 'Bandung 1955: Non-Alignment and Afro-Asian Solidarity', Singapore, Editions Didier Millet, ISBN 981-4155-49-7
- ↑ Jason Parker. "Cold War II: The Eisenhower Administration, the Bandung Conference, and the Reperiodization of the Postwar Era". Diplomatic History. 30 (5). 2006: 867–892. doi:10.1111/j.1467-7709.2006.00582.x.
- ↑ Richard Wright. The Color Curtain: A Report on the Bandung Conference. University Press of Mississippi. 1995. ISBN 0-87805-748-X.
- ↑ Discover Bandung Arxiv surəti 7 mart 2013 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 7 mart 2013 at the Wayback Machine
- ↑ "Bandung Dalam Angka (Bandung in Numbers)" (Press-reliz) (Indonesian). Bureau of Statistics. 2003. 30 June 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2007.
- ↑ Dinas Penataan Ruang Kota Bandung. "Data Spasial Sub Wilayah Kota Bandung". Portal Data Bandung. 2017-02-10. 2022-08-11 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ ": DATA KECAMATAN DI LINGKUNGAN PEMERINTAH KOTA BANDUNG: Berdasarkan PERDA 2008" (PDF). 2017-10-13 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-16.
- ↑ Biro Pusat Statistik, Jakarta, 2011.
- ↑ Profil Daerah Jawa Barat Arxiv surəti 30 dekabr 2013 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 30 dekabr 2013 at the Wayback Machine
- ↑ http://www.tempointeraktif.com/hg/bandung/2010/09/01/brk,20100901-275625,id.html Arxiv surəti 31 may 2014 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 31 may 2014 at the Wayback Machine TempoInteraktif: Bandung Kota Terpadat di Jawa Barat
- ↑ "Jumlah Pendududuk Menurut Jenis Kelamin Dan Kecamatan Di Kota Bandung 2011-2014". Badan Pusat Statistik Kota Bandung. Badan Pusat Statistik Kota Bandung. 8 December 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 December 2015.
- ↑ W. Wangsadinata, T.K. Djajasudarma. Architectural Design Consideration for Modern Buildings in Indonesia (PDF) // INDOBEX Conf. on Building Construction Technology for the Future: Construction Technology for Highrises & Intelligence Buildings. Jakarta. 1995. 14 June 2007 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 January 2007.
- ↑ "High-rise buildings in Bandung". 2022-03-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-27.
- ↑ Java Experience http://travel.ciao.co.uk/Java_Experience_5297272_5 Arxiv surəti 8 may 2006 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 8 may 2006 at the Wayback Machine
- ↑ "Malaysians flock to Bandung to shop". 2015-06-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-27.
- ↑ Asia Travel http://www.asiatravel.com/bandinfo.html Arxivləşdirilib 2006-08-28 at the Wayback Machine
- ↑ The Lively Pulse of Bandung "Archived copy". 27 April 2006 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2006-08-28.
- ↑ "Pinus yang Mengiurkan". 21 August 2014. 3 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 October 2018.
- ↑ "The Wind Breeze of Bongkor Forest". 1 September 2014. 25 January 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 October 2018.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2018-11-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-27.
- ↑ "Kuwait Investasikan 1,5 Milyar Dollar AS di Indonesia" [Kuwait invested USD 1.5 billion in Indonesia]. Kompas (Indonesian). 14 October 2002. 11 March 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 August 2006.
- ↑ "Bandung Transport and Car Rental: Bandung, West Java, Indonesia". 2013-01-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-16.
- ↑ "Bappeda Targetkan Studi Kelaikan Terminal Gedebage Selesai Tahun Ini". Pikiran Rakyat. 2 June 2011. 24 March 2012 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Angkasa Pura II Named Kertajati Airport Operator". Tempo. 2018-10-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-07-24.
- ↑ "Angkasa Pura II to Operate Kertajati, West Java's Biggest Airport". Jakarta Globe. 25 iyul 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 iyul 2017.
- ↑ "Transportasi Kota – KRL Komuter Bandung Dibangun". Koran Jakarta. 29 November 2011. 26 April 2012 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Deutscher Bundestag 4. Wahlperiode Drucksache IV/3672 Arxivləşdirilib 2016-03-12 at the Wayback Machine" (). Bundestag (West Germany). 23 June 1965. Retrieved on 12 March 2016. p. 35/51.
- ↑ "From Indie to Magic" (Indonesian). Kompas. 22 August 2003. 29 September 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 August 2006.
- ↑ "Tujuh Sentra Industri Jadi Ciri Bandung 2013". 6 March 2012. 28 February 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 October 2018.
- ↑ Rivers, Paul. "Unesco names Singapore and Bandung as Creative Cities of Design - Asean Economist". Asean Economist (ingilis). 2015-12-13. 2023-07-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-03.
- ↑ Fahmudin, Agus; Wahyunto. Evaluation of Flood Mitigation Function of Several Land Use Systems in Selected Areas of West Java, Indonesia (PDF) // Japan / OECD Expert Meeting on Land Conservation Indicators. OECD. 2008-04-09 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2018-10-27.
- ↑ SP 18 May 2006 http://www.sp18.com/2006/05/ Arxivləşdirilib 2022-03-31 at the Wayback Machine
- ↑ "Trash in Bandung Fears Uncollected" (Indonesian). Pikiran Rakyat. 23 February 2005. 1 January 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 October 2018.
- ↑ "From Bandung Ocean of Flame to the Ocean of Trash" (Indonesian). Kompas. 25 March 2005. 25 June 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ "Bandung Wins Cleanest Air Award From Asean". February 1, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 19, 2017.
- ↑ "Fort Worth". Sister Cities International. 13 aprel 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 aprel 2014.
- ↑ "Braunschweigs Partner und Freundschaftsstädte" [Braunschweig – Partner and Friendship Cities]. Stadt Braunschweig [City of Braunschweig] (German). 2012-12-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-08-07.
- ↑ "A second sister city for PJ". starproperty.my. 11 August 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-08-11.
- ↑ "Namur, Bandung ink sister-city partnership"[daimi ölü keçid]
- ↑ "Pemkot Bandung Berupaya Raih Kembali Adipura". Pikiran Rakyat Online. 2018-06-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-01-08.
- ↑ "Kota Bandung Raih Penghargaan Adipura :: Bandung.go.id | Portal Resmi Kota Bandung". portal.bandung.go.id. 2016-02-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-01-08.
